Yetenekli ve ünlü Iraklı kadın sanatçı Nahide El-Remmah’ın “Kim Sorumlu?” filmi klasik Irak filmlerinden biridir. Bu filmde El-Remmah sorumlulardan birinin tecavüzüne uğrayan genç kız rolünü oynamıştır. “Sorumlu” kelimesi modern zamanlarda yaygın bir şekilde ve çokça kullandığımız bir kelimeye dönüşmüştür. Bu kelime her daim beni şaşırtmış ve düşündürmüştür. Bu kelimeyi çoğu zaman anlamı dışında kullandığımızı farkettim. Basın ve medya dilinde vs. bakanlıktan bir sorumlu açıklama yaptı ya da bakanlıkta çalışan sorumlulara sorduğumuzda şeklinde bu kelimeyi çokça duyduğumuzu, okuduğumuzu ve karşılaştığımızı gördüm. Sorumlu olarak adlandırdığımız bu kişilerin, hiçbir şekilde sorumluluklarını yerine getirmediklerini çok iyi bilmememize rağmen onlardan bahsederken bu kelimeyi kullanıyoruz. Onlardan kim hesap sormaya cesaret edebiliyor ki? Hâlbuki olaya mantık ve aklıselim çerçevesinden baktığımızda; filan bakanlıktan bir sorumsuz açıklama yaptı ya da bakanlıktaki sorumsuzlara sorduğumuzda dememiz gerekiyor. Bu filmle birlikte tüm bu sorular da aklıma üşüştü. Çünkü filmde bu suçu işleyen kişiye sorumlu diyebilir miyiz? Eğer gerçekten sorumlu olsaydı yargılanır ve cezalandırılmaz mıydı? Filmi yapanların aslında filme “ Kim Sorumsuz ?” adını vermeleri gerekmiyor muydu? Bu düşünceler beni konuyu daha çok araştırmaya sevketti. Bu amaçla baktığımda Arapçanın en önemli sözlüklerinden Muhit El-Muhit’te sorumluluk kelimesi; politikada kişilerin üzerlerine düşen görevleri yerine getirmeleri olarak açıklanıyor. Ki Kur’an-ı Kerim’de bu anlamda kullanılmaktadır. Peki, bahsettiğimiz sorumlu kişilerden hangisi gerçekten de sözlerinden ya da vaatlerinden birini veya yasaların kendisine dayattığı görevleri yerine getiriyor? Ama Muhit El-Muhit yazarı sorumluluk kelimesine bir anlam daha yüklemektedir. Muhit El-Muhit’te şöyle deniyor: Sormak; aşağı mertebede olan bir kişinin kendinden üst mertebede olan birinden boynunu eğerek teslimiyetle bir şeyler istemesi. Buradaki boyun eğme ve teslimiyet ifadelerine dikkat edin. Ne kadar da güzel ve anlamlı ifadeler! Bu ifadeler bizlere, sorumlularımızın bu büyük sözlüğü okuduklarını ve sorumluluk kelimesini bu anlamı ile almayı seçtiklerini açıkça göstermektedir. Onların sorumluluk kelimesinden anladıkları şey; onlara yalvarmamız ve kayıtsız şartsız teslim olduğumuzu göstermek için her şeyi yapmamız gerektiğidir. Bu bağlamda; günümüzde başta sorumlular ve yazarlar olmak üzere “sorumluluktan yola çıkarak” kavramı çokça kullanmaya başladık. Sorumluların; üzerimize düşen sorumluluktan yola çıkarak şunu yapmaya karar verdik, müzakereler yürüttük ya da şunu imzaladık gibi sözlerini çokça duyar olduk. Ama bu sorumluluğun gerçekte nerede olduğunu hiç kimse bilmiyor. Tüm bu akılsızca davranışlar, binlerce gencin hayatını kaybettiği, şehirlerin yıkıldığı, bahçelerin yakıldığı, insanların evlerinden edildiği çatışmalar hep sorumluluktan yola çıkılarak mı gerçekleşiyor? Niçin dürüst olup tüm bunların sorumsuzluktan yola çıkarak yaşandığını itiraf etmiyoruz? Arapça Muhit El-Muhit sözlüğünün ardından yeni Oxford sözlüğüne de baktım ve Arapçadaki sorumlu kelimesinin İngilizcedeki karşılığının “responsible” olduğunu gördüm. Oxford sözlüğünde kelime şu şekilde açıklanıyor: “Hesap vermekle ve görevlerini yerine getirmekle yükümlü kişi.” Ama asıl ilginç olan nokta; İngilizce responsible kelimesinin “karşılık verme, cevap verme” anlamına gelen response kelimesinden türemiş olmasıdır. Kısacası Arapçada sorumluluk kelimesinin kökü “sormak“ iken İngilizcede “cevap vermek”tir. Kuşkusuz Allah her şeyi en iyi bilendir ama bana sorarsanız bizlerle onlar arasındaki fark tam da bundan kaynaklanmaktadır.