Gazze’yle yeni bir savaş tehdidi ve Golan Tepeleri’nin işgali gibi Ortadoğu’nun en zorlu meselelerinin ön planda olduğu bir seçim kampanyası döneminde İsrail’de marihuana gündemin en önemli maddesi haline geldi. İsrail’de 20 yıldan uzun bir süre önce tıbbi kullanımı yasallaştırılan kenevirin tıbbi ihracatına da bu yıl başlarında onay verildi. Kenevirin eğlence amaçlı kullanımının yasal hale getirilmesi ülkede gelecek hafta yapılacak genel seçimlere de malzeme oldu. The Independenttan Bel Trewin haberine göre, küresel kenevir endüstrisinde etkili İsrail’deki birçok girişimci şirketten biri Seedo’dan Uri Zeevi, eğlence amaçlı kullanımı yasallaştırma konusunun gündeme taşınmasının, kenevirin suç olmaktan çıkarılmasına yönelik olumlu bir işaret olabileceğini belirtiyor. İsrail’in kuzeyindeki Yokneam Illit şehrinde geliştirilen Seedo’nun ürünleri, kullanıcıların marihuanayı küçük ev laboratuvarlarında yetiştirmesine imkan sağlıyor. Ayrıca bir aplikasyon yardımıyla kenevir bitkisinin büyümesinin canlı yayınla takip edilmesine ve ihtiyaçlarının yapay zekayla giderilmesine olanak sunuyor. Şirketin bazı yapraklı yeşillikler ve sebzelerin yanı sıra hassas bir bitki olarak bilinen kenevirin yüzlerce türü için de spesifik büyüme planları var.    Sıcaklığı, nemi, besini ve ışığı kontrol eden buzdolabı benzeri konteynerler her bir büyüme döngüsünden bir şeyler öğreniyor. Aplikasyon da kenevirin her bir türü için planı mükemmelleştirmek amacıyla tüm kullanıcılardan gelen bilgileri bir havuzda topluyor. Şirket her 12 ayda bir 400 grama kadar sorunsuz kenevir yetiştirebilen 2 bin 400 dolarlık (13 bin 420 TL) teçhizat için şu anda dünya genelinde 3 binden fazla sipariş almış durumda.   The Independent’a konuşan Seedo Pazarlama Şefi Uri Zeevi “Ev laboratuvarlarıyla yatırımınızı bir yıl içerisinde geri kazanacaksınız” dedi. Zeevi “Hava geçirmeyecek şekilde sızdırmazlığı sağlamlaştırılmış durumda, dolayısıyla siz Nepal dağ ikliminde de olsanız Sahra Çölü’nde de olsanız spesifik bitkiniz çok iyi büyüyecek” ifadesini kullandı. Seedo ayrıca şirketlerin çatılarda bile yüksek kalitede tıbbı kenevir üretebilmesini sağlayacak endüstriyel büyüklükte istiflenebilir konteynerler üretme aşamasında. İsrail’de tıbbi kenevir kullanımı yasal ancak eğlence amaçlı kenevir tüketimi ise hala yasak. Ülke içinde bunun değişmesini isteyen giderek büyüyen bir hareketin parçası Zeevi şunları söyledi: “Bir kere yasal olduktan sonra, kenevir endüstrisi çok sayıda istihdam yaratabilir ve vergilerle çok büyük gelirler elde edilebilir. Yasallaştırılmış olsun veya olmasın kenevir var. Buradaki soru şu; gelirlerden kim yararlanacak, hükümet mi yoksa karaborsa mı?” İsrail’de kenevire ve yasallaştırılmasına ilişkin tartışmalar yıllardır sol siyasi platformların yan kollarına bırakılmıştı. Bu noktada İsrail parlamentosunda (Knesset) kurulduğu 1999’dan beri bir sandalye dahi kazanamamış Yeşil Yaprak gibi küçük partilerin genellikle dikkate alınmayan çağrıları oldu. Fakat bu yıl o tanıdık ama kötülenen çok yapraklı bitki, İsrail seçimlerinin beklenmedik yıldızı haline geldi ve parti ayrımlarını aşarak sağ partiler için alışılmadık bir şekilde kampanya malzemesi oldu. Geniş bir muhafazakar Yahudi ve Müslüman toplumuna sahip İsrail’de son zamanlara kadar kenevire karşı çıkılıyordu. Esrar içmek geçmişte İsraillilerin askerlikten atılmasına neden olabiliyordu. İsrail polisi geçen ay, marihuanayı evlerinin kapısına kadar getirme hizmeti sunan şifreli mesajlaşma uygulaması Telegrass kullandığından şüphelenilen onlarca kişiyi tutukladı. Öte yandan insanların ortalık yerde esrar içmesi de nadir bir şey değil. Teknik olarak yasak olmasına rağmen kolluk kuvvetleri giderek bu konuda hoşgörülü davranıyor. Tıbbi amaçlı marihuana kullanımına 1990’lardan beri müsaade edilmiş durumda ve bu kullanım ilginin artmasıyla toplumun her kesiminde giderek popüler hale geldi. Gazze’yle savaş endişesi ve mevcut Başbakan Binyamin Netanyahu’ya açılabilecek olası bir soruşturma gelecek hafta yapılacak seçimleri zaman zaman gölgede bıraktı. Ancak uluslararası meseleler ve basmakalıp konular haricinde seçim döneminde kenevir etrafında dönen hararetli tartışmalar ön plana çıkıyor. İsrail hükümeti en sonunda 2019’un başlarında İsrail’de yetiştirilen tıbbi amaçlı kenevirin ihraç edilmesini onaylayarak canlı iç piyasasının dünyaya açılmasını sağladı. Ülke bu hafta da marihuananın kişisel kullanımını suç olmaktan çıkararak kenevirin eğlence amaçlı kullanımının yasalaştırılmasına bir adım daha yaklaştı. Kişilerin evlerinde az miktarda marihuana kullanması artık suç değil. Ancak kamusal alanda tüketilmesi olası 3 yıl hapis cezası yerine 200 sterlin (bin 460 TL) para cezasıyla sonuçlanacak.  Önceki seçimlerde marihuanayı büyük ölçüde görmezden gelen Netanyahu gibi politikacılar şimdi de genç seçmenleri kazanabilmek için esrara göz kırpıyor. Sağ kanat Likud Partisi’nin Başkanı Netanyahu birkaç hafta önce, eğer tekrar seçilirse marihuananın yasal hale getirilmesini dikkate alacağını söyledi ve tıbbi amaçlı kenevir kullanımını dünyadaki en üst seviyelere çıkaracağı sözünü verdi. Onun bu sözü vermesi, yeni kurulan aşırı sağcı Zehut Partisi’nin marihuanayı suç olmaktan çıkarma sözüyle popülaritesini artırması sonrasında geldi. İlk başlardaki anketler bu özgürlükçü grubun parlamentoda tek bir sandalye elde etmesi için gerekli barajı geçemeyeceğini gösteriyordu ancak Channel 12’nin bu hafta yaptığı bir anket Zehut’un mecliste 5 sandalye elde edeceğine işaret ediyor. İngilizce’de “kimlik” anlamına gelen Zehut Partisi’ne, bir zamanlar parlamentoda Likud üyesi olarak yer alan kışkırtıcı Ortodoks yerleşimci Moşe Feiglin liderlik ediyor. Filistin halkının varlığını reddettiği için kötü bir şöhrete sahip Feiglin, 1990’larda Oslo Barış Anlaşması’nı protesto etmek için devlete karşı isyandan tutuklanmıştı. Parti üyeleri Feiglin’in hasta akrabalarının tıbbi amaçlı marihuana kullanımına bel bağlamalarının ardından kenevirin beklenmedik bir şampiyonu olduğunu belirtiyor. Zehut’un milletvekili listesinde 5’inci sırada yer alan ve muhtemelen parlamentoya girebilecek Libby Molad “Moşe geçen yıl parlamentoda kenevirin tamamen yasallaştırılmasını sağlamak istiyordu. Tamamen yasallaştırma olmadan tıbbı amaçlı marihuana kullanan insanların buna erişemeyeceklerini biliyordu” dedi. The Independent’a konuşan Molad “İsrail’de muhtemelen bir milyondan fazla eğlence amaçlı marihuana kullanıcısı var. Bunların hepsi suçlu sayılıyor. Bu yaklaşık 8 milyonluk bir ülkede çılgınlık. Bu bir kadeh şarabı sevmekten farksız” ifadelerini kullandı. İsrail’in kolaylıkla kenevir üretimi ve araştırmalarına bayraktarlık edebileceğini söyleyen Molad “Yaratacağı işleri ve gelirleri bir düşünün” diye konuştu. Dolayısıyla bu meseleyi siyasi kampanyanın ön sıralarına koymak iyi bir iş anlayışı. Arcview Market Research’ün son raporuna göre dünya genelinde yasal kenevir için harcanan rakam bu yıl 16,9 milyar dolara (94,8 milyar TL) ulaşabilir ve bu rakam 2022’de 31,3 milyar dolara (175,4 milyar TL) yükselebilir. Kenevir üretimi için şu andaki en büyük pazar Kanada. Bu da büyük ölçüde ABD’nin federal düzeyde yasak olan kenevir bitkisini ithal veya ihraç edememesinden kaynaklanıyor. Ancak Kanada’da hava şartları kenevir üretimi için uygun değil. Burada İsrail geniş çaplı bir pazar bulabilir. Haaretz gazetesine bilgi veren yetkililer, ilgili ticari anlaşmaların bir yılda 1 milyar şekel (1,5 milyar TL) vergi geliri getirebileceğini tahmin ettiklerini söyledi. Birçok politikacı ise şimdiden kazanç sağlıyor. İsrail’in eski başbakanlarından ve ülkenin İşçi Partisi eski lideri Ehud Barak, kenevir üreticisi Canndoc’a sahip bir şirkete başkan olduktan sonra ülke medyasında İsrail’in “marihuana milyoneri” olarak anılıyor. Ehud Barak bu hafta Tel Aviv’de kenevir teknolojisi konferansında İsrail’in “süt, bal ve kenevir ülkesi” olduğunu söyledi. Sektördeki CEO’lar da aynı fikirde. Startup’ları, tarımsal teknolojisi, araştırma ve elverişli havasıyla bilinen İsrail gelişen bu endüstri için çok uygun görünüyor. İsrail ayrıca kenevirle ilgili araştırmaların da merkezi durumunda. Kenevirin temel psikoaktif bileşeni olan Tetrahidrokanabinol (THC), 1964’te ilk defa İsrailli bilim insanları Raphael Mechoulam ve Yechiel Gaoni tarafından keşfedildi. On yıllardır kenevir yetiştiren ve Gazze sınırına yakın seraları bulunan Uluslararası Tıbbi Kenevir’den (IMC) Oren Shuster, İsrail’de kenevir üretmenin Kanada gibi yerlerde üretmekten 3 kat daha ucuz olduğunu söyledi.   The Independent’a konuşan Shuster “İsrail’in iklim şartları kenevir büyütmek için mükemmel. Maliyetimiz çok düşük çünkü seralarda yetiştiriyoruz. Ekstra bir sıcaklığa veya yapay ışığa ihtiyacımız yok. En mükemmel doğal kaynağa sahibiz; elverişli hava ve güneş” açıklamasında bulundu.  IMC iç piyasaya yönelik yıllık 3 ton tıbbi amaçlı kenevir üretiyor. Ancak gelecekteki uluslararası talebi karşılamak için de bu rakamı yıllık 150 tona çıkarmaya hazırlanıyor. Bir zamanların kenevir eleştirmeni olan Shuster şimdilerde kenevirin yasal hale gelmesini istiyor. Kenevirin, ciltten zihin sağlığına kadar birçok yararları bulunduğunu savunuyor. Fakat birçok araştırma da marihuana kullanımının zihinsel sağlık sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulunuyor. Shuster’in kenevir tarlalarının hasat sonrası işlemin tamamen otomatikleştirilmesiyle dünyada benzeri bulunmuyor. Shuster, İsrail’de özel olarak tasarlanan robotların kullanılmasıyla yüzde 90’a varan tasarruf sağladığını iddia ediyor. Shuster “Birkaç yıl içerisinde İsrail’in kenevir inovasyonunda ve araştırmalarında bir imparatorluk olacağına inanıyorum. Daha şimdiden bunu kuşatan enerjik bir startup topluluğu bulunuyor” diye konuştu.