Geçtiğimiz Mayıs ayında Kahire’yi ziyaret eden Uluslararası Para Fonu (IMF) teknik heyetinin raporunun ardından IMF Yönetim Kurulu, Mısıra verilmesi taahhüt edilen 12 milyar dolarlık kredinin son dilimi olan 2 milyar doların ödenmesini onayladı. Kurul, Kahire’nin 3 yıllık süre zarfında ekonomik reformlar yapılmasına karşılık 12 milyar dolarlık kredi sağlanması konusunda 2016 yılında IMF ile imzaladığı anlaşmadan bu yana Mısır hükümeti ile IMF arasında süregelen ilişki ve iş birliğine dair de özel bir rapor yayınladı.Mısır ekonomisinin büyüme hızında iyileşme IMF Yönetim Kurulu, 25 Temmuz Perşembe sabahı yayınladığı raporda Mısır’ın ekonomik büyüme hızının reformların başlangıcından bu yana istikrarlı bir şekilde iyileşme gösterdiğini ve programın 2016dan bu yana yüzde 5.5’lik bir büyüme sağladığını doğruladı. IMF’ye göre bu, bölgedeki en iyi büyüme oranı.İşsizlik oranı yüzde 8’e geriledi Bununla birlikte IMF raporunda, devlet bütçesi 2018/2019 mali yılında gayrisafi yurt içi hâsılanın yüzde 2si kadar (faiz ödemeleri hariç) bir bütçe fazlası elde ederken, işsizliğin son 20 yılın en düşük oranı olan yüzde 8’lere düşmesinin yanı sıra enflasyon oranının 2019 yılı sonuna kadar tek haneli oranlara doğru eğilim gösterdiğine işaret edildi. Raporda sosyal koruma önlemlerinin de genişletildiği belirtilirken tüm bu gelişmelerin büyük başarılar olduğu vurgulandı.IMF iş birliğinde reform programının başlatılması Mısır ve IMF arasındaki iş birliği, Kasım 2016’da IMF Yürütme Kurulu’nun Mısır’la Genişletilmiş Kredi Mekanizması’ndan (EFF) yararlanarak ekonomik reformlar yapılması karşılığında 12 milyar dolarlık kredi sağlanması konusunda imzalanan anlaşmayla başladı. IMF yetkilileri, 3 yıl boyunca Mısır’ın gerçekleştirdiği reform programına ilişkin 5 inceleme yaptı. IMF Yönetim Kurulu, 13 Temmuz 2017 tarihinde ilk incelemeyi onaylarken 20 Aralık 2017 tarihli ikinci incelemeyi, 29 Haziran 2018’de üçüncü, 4 Şubat 2019’da dördüncü ve 24 Temmuzda ise beşinci ve son incelemeyi onayladı.IMF’den Kahireye özel sektöre destek ve iş imkanları yaratma çağrısı IMF, Mısır hükümetine özel sektörün gelişmesi ve iş imkanları yaratılmasını desteklemek için reformlar yapma çağırısında bulundu. IMF, Mısırın yönetim ve rekabet etme yeteneğini güçlendirme, kadın ve gençlerin işgücü piyasasına katılımını artırma, finans ve arazi erişimini geliştirme, devletin ekonomi üzerindeki rolünü azaltma, bu çabalara devam etme, iş ortamını daha da iyileştirmek için reformları derinleştirme ve genişletme, yolsuzlukla mücadele ve petrol dışı ihracatı artırma konusunda büyük adımlar attığına dikkati çekti.Enflasyon rakamlarının aksine emtia fiyatları neden düşmedi? IMF, enflasyondaki gerilemeye rağmen emtia fiyatlarında düşüş olmamasını, tedarik zinciri ve belirli gıda maddelerinin üretimindeki düşük verim gibi arzla ilgili bir takım sorunlara bağladı. IMF, kararsız ve organize fiyatları olan bazı kalemler dışında çekirdek enflasyonun yüzde 8’le sınırlı olduğuna işaret etti. IMF raporunda, merkez bankasının para politikasının gıda fiyatlarındaki oynaklığın enflasyona yönelik önlemlere yayılmaması için olumlu kaldığını belirtti. Bununla birlikte piyasa mekanizmalarının verimli olması ve para politikasının uygulanmaya devam etmesi için arz tarafındaki bir takım kısıtlamalar uygun bir şekilde ele alınırsa enflasyonun 2020 yılında tek hanelere ulaşması bekleniyor. Ancak düşük enflasyon, düşük fiyatlar değil, daha düşük fiyat artışları anlamına geliyor.IMF, Mısıra yeni bir kredi verilmesi için yardım ediyor IMF, reform programının sona ermesinden sonra Mısır ile iş birliğine ilişkin raporunda, son dilimin onaylanmasına rağmen mevcut anlaşmanın 2019 Kasım sonuna kadar yürürlükte olduğunu biidirdi. Mısırın ekonomik istikrarı korumak ve büyük bir çaba ile elde edilen başarıyı sürdürmek için mevcut aşamada sağlam politikalar uygulamaya öncelik verdiğini belirtilen raporda, “Tüm üye ülkelerimizde olduğu gibi, çalışmalarımızı makroekonomik kontrol veya ‘4. Madde’ istişareleri alanında paylaşıyoruz. Ayrıca bazı alanlarda teknik yardım ve kapasite geliştirme faaliyetleri sunarak Mısıra destek veriyoruz” ifadeleri yer aldı. IMF, Mısırlı yetkililerin ekonomik reformları pekiştirmek için yeni bir programa giriş talebinde bulunmaları halinde sürekli ve kapsayıcı bir büyüme ve iş imkanları yaratma amacıyla ekonomiyi dönüştürmek için Mısır ve halkına sürekli olarak destek vermeye hazır olduğunu vurguladı.“Sosyal koruma, reform programının temel taşıdır” IMF, yoksullar ve yardıma muhtaçların korumasıyla ilgili olarak ise sosyal koruma konusunun hükümetin reform programının temel yapı taşı olduğunu ve iş imkanları oluşturmanın orta vadede yaşam standardını iyileştirmek için temel bir strateji olarak görüldüğünü belirtti. Yetkili makamlar bu konuda, akıllı tedarik kartları ile gıda ürünleri üzerindeki nakit sübvansiyonların değerini kişi başına 21 Mısır poundundan 50 pounda çıkarılması, bebek maması ve çocukların ilaçları için destek ödemelerinin artırılması, özellikle düşük gelirli emeklilerin maaşlarının yükseltilmesi ve düşük gelirli ailelerin yaşam standartlarını iyileştirmelerine yardımcı olmak için Haziran 2017de “Dayanışma ve Onur” programı kapsamında “Fırsat” programının başlatılması gibi çeşitli girişimlerde bulundu. Hükümet, bu yeni program kapsamında, Dayanışma ve Onur programından yararlananların aileleri için sabit bir gelir imkanı sunan iş olanakları yaratılması, yüksek enflasyonun etkilerini dengelemek için devlet çalışanlarına ikramiye verilmesi, ücretsiz okul yemekleri ve yoksul bölgelere yeni doğalgaz hatları çekilmesi ve maaşlar üzerindeki vergilerde daha fazla muafiyet için özel sektör ile ortaklıklar kuruyor.“Yakıt sübvansiyonlarının iptal edilmesi, gelecekte Mısır ekonomisine fayda sağlayacak” IMF raporundaki yakıt sübvansiyonlarının azaltılmasına ilişkin değerlendirmede, yakıt sübvansiyonlarının kaldırılması ve yakıt fiyatlandırma mekanizmasının başlatılmasının bir sonraki aşamada Mısır ekonomisine büyük faydalar sağlayacağı vurgulandı. Raporda bu iki faktörün, yakıt verimliliğinin artması ve bütçenin küresel yakıt fiyatlarındaki değişikliklere karşı korunmasını sağladıkları, faydalanıcılarını hedef alan sosyal programlara yönelik harcamalara yer açtıkları ve daha fazla iş imkanı yaratan sektörlere ve faaliyetlere yapılan yatırımları artırdıkları açıklandı. Bununla birlikte gelecekte perakende yakıt fiyatlarının, dünyadaki çoğu modern ekonomide olduğu gibi, çekirdek maliyetlerdeki (örneğin, petrol fiyatları, döviz kurları, vb.) değişikliklerle orantılı olarak artacağına işaret edildi. Raporda, Kahire’nin uyguladığı reform programının amacına ulaşıp ulaşmadığıyla ilgili olarak ise işsizlik oranının, 2016/2017 mali yılında yüzde 12den Aralık 2018de yüzde 8e düştüğüne işaret edilerek son 20 yılın en düşük rakamının elde edildiği vurgulandı. Raporda ayrıca Mısır hükümetinin, gençler için özel eğitim programları ve iş bulmalarına yardım eden programlar dahil olmak üzere gençlere yönelik istihdam olanaklarını artırmak ve kadınların işgücü piyasasına katılımını teşvik etmek için bir takım önlemler aldığına işaret edildi. Programda kadınlara verilen destekle ilgili olarak IMF, kadınların işgücü piyasasına katılımına yardımcı olmak amacıyla kamudaki anaokullarını büyütmek için 2016/2017 bütçesinde 250 milyon pound (yaklaşık 15 milyar dolar), 2017/2018 bütçesinde 500 milyon pound (yaklaşık 30 milyar dolar) ve 2018/2019 bütçesinde ise 600 milyon poundluk (36 milyar dolar) fon tahsisi yapıldığına işaret etti. Mısır hükümeti, 2018/2019 mali yılından itibaren bütçede kadınlara yönelik pozitif ayrımcılık uygulamayı planlıyor. IMF, Kahireyi özel sektörün dinamiklerini artırmak ve işsizlik oranlarını düşük seviyede tutmak için gereken yatırım ve büyümeyi teşvik etmek üzere daha fazla reform yapmaya çağırdı.IMF: Kamu borcu azalıyor, fakat halen kritik seviyede Mısır’da artan kamu borcuna ilişkin uzmanlar ve paydaşlar düzeyindeki endişeler sıradan vatandaşlara da sirayet etti. Ancak “kamu borcunu aşağı yönlü bir yola sokmak Mısır hükümetinin programının temel hedeflerinden biri” diyen IMF, biraz daha farklı düşünüyor. Bütçe açığındaki önemli düşüşle birlikte GSYİH büyüme oranlarının toparlanması, 2016-2017 bütçesindeki GSYİHnın yüzde 100ü olan toplam devlet borcunun, 2018-2019 döneminde yüzde 85e indirilmesine yardımcı olurken, IMF bunu büyük bir başarı olarak görüyor. Ancak IMF, yüksek kamu borcu düzeylerine olan güvenine rağmen endişesini gizlemedi. Raporda, Mısırın kredi almayı sürdürebilmesi, faizlerin düşürülmesi ve böylece sağlık, eğitim, altyapı ve sosyal koruma gibi hayati alanlardaki harcamaları karşılayabilmek üzere yeterli fon sağlanması için yüksek borç seviyesinin daha da azaltılması gerektiği vurgulandı. Hükümetin orta vadede GSYİHnın yüzde 2sine eş değer oranda faiz dışı ödemeler yapabilmesinin kamu borcunda sürdürülebilir bir istikrarlı düşüş sağlayacağı belirtiliyor.Mısır’ın reform programının önceliklerinden biri de yolsuzlukla mücadele Independent Arabia’dan Mahmud Abduh’un haberine göre IMF raporunda, Mısır’daki yolsuzluk sorununu da değinildi. Raporda yönetimin güçlendirilmesi ve yolsuzluğun azaltılmasının, Mısır hükümeti tarafından oluşturulan ve IMF tarafından desteklenen reform programının iki önemli hedefi olduğunu vurgulayan IMF, bu amaca ulaşmak için alınan önlemlerin, kamu kaynaklarında şeffaflığı ve hesap verebilirliği arttırmayı amaçladığının altını çizdi. Hükümetin bu konuda uyguladığı reformlardan biri de kısa bir mali tabloya ve bir yönetim yapısına sahip olan devlete ait 300 işletmeyi kapsayan Devlet İşletmeleri Raporu’nun yayımlanmasıydı. Raporda devletin mülkiyet haklarını nasıl kullandığı ile ilgili önemli bilgiler yer aldı. Bununla birlikte raporda, rekabetçi olmayan uygulamalarla ilgilenen rekabet düzenleyici “Rekabetin Korunması ve Tekelci Uygulamaların Önlenmesi” mekanizmasının bağımsızlığının güçlendirilmesi ve böylece piyasa manipülasyonlarının kapsamının daraltılmasının hedeflendiği belirtildi. Mısır hükümetinden üst düzey bir kaynak İndependent Arabia’ya yaptığı açıklamada hükümetin, IMF’den başka bir kredi almak için anlaşmayı uzatma veya yeni bir anlaşma imzalama gibi bir karar almadığını belirtti. Kaynak, bu kararın ekonomik değil, siyasi bir karar olduğunu ve böyle bir kararın da Mısır parlamentosu ve cumhurbaşkanlığının onayına ihtiyaç duyduğunu, bu nedenle konuyu incelemek üzere Kasım ayına kadar zamanları olduğunu kaydetti. Mısır Maliye Bakan Yardımcısı Ahmed Küçük yaptığı açıklamada, şu an için reform programını yenilemeye veya yeni bir kredi programı başlatamaya dair bir eğilim olmadığını söyledi. Teknik destek veya danışmanlık gibi çeşitli şekillerde de IMF ile işbirliği yapılabileceğini söyleyen Bakan Yardımcısı, IMF ile işbirliği yapmak için maddi desteğin olmasının gerekmediğini belirtti. Öte yandan Mısır Cumhurbaşkanı Abdulfettah Sisi, Mısır hükümetinin Çin’in Kahireye 241 milyon pounda eşdeğer olan 100 milyon yuanlık (14.4 milyon dolar) hibesini kabul ettiğini doğruladı. Bu hibe, iki taraf arasında ortak koordinasyon yoluyla daha sonraki bir tarihte kararlaştırılacak projelerde kullanılacak. Bununla birlikte iki ülke arasında, bu hibenin Mısıra verileceği anlaşmanın onaylanmasına ilişkin 2018 tarihli ve 498 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi, Bakanlar Kurulu ve milletvekillerinin onayının ardından Mısır Resmi Gazetesi’nde 25 Temmuz 2019’da yayımlandı. Anlaşmaya göre Mısır Merkez Bankası ve Çin Kalkınma Bankası, bu hibe kapsamındaki ödemeleri kayıt altına almak için faiz uygulamadan ve herhangi bir harcama yapmadan diğer taraf adına yuan cinsinden "2018 yılı 2 Numaralı Hibe Hesabı” adında bir hesap açacak. İki hesabın mali durumuna ilişkin Mısır ve Çin hükümetlerine periyodik olarak raporlar sunulacak. Mısır ise bu hibe kapsamında sağlanan tüm teçhizat ve makinelerin gümrük vergileri, katma değer vergisi ve diğer vergilerle, genel ücretlerden muaf tutulmasından sorumlu olacak. Bununla birlikte hibe tarafından finanse edilen projeleri uygulamak üzere Çin’den gelen çalışanlara araç tahsis edilmesi ve yasalara uygun olan kişisel ihtiyaçların karşılanması da Mısır’ın sorumluluğunda olacak.