Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier, 80 yıl önce, 1 Eylül 1939’da Alman ordusunun saldırdığı ilk Polonya kenti olan Wielun’da düzenlenen anma töreninde Polonya’dan özür diledi. Almanya Cumhurbaşkanı Steinmeier, Polonyalı mevkidaşı Andrzej Duda’nın da katıldığı törende Almanca olarak yaptığı konuşmasında, “Wielun saldırısı kurbanları önünde eğiliyorum. Alman zulmüne uğrayan Polonyalı kurbanların önünde eğiliyor ve af diliyorum” dedi. Polonya, İkinci Dünya Savaşında 3 milyonu Yahudi olmak üzere 10 milyon vatandaşını kaybetti.Steinmeier konuşmasında ayrıca şun ifadeleri kullandı: “Almanlar Polonya’da insanlık suçu işledi. Bunun geçmişte kaldığını, geçip gittiğini iddia edenler, nasyonal sosyalistlerin Avrupadaki korku egemenliğinin Alman tarihinin bir marjinalliği olduğunu söyleyenler kendi kendini yok etmiş olur.” Polonya Cumhurbaşkanı Duda, 1 Eylül 1939da İkinci Dünya Savaşını başlatan Wielun’daki saldırıyı ‘barbarca eylem’ ve ‘savaş suçu’ ifadeleriyle kınadı. Polonya Cumhurbaşkanı, Almanya Cumhurbaşkanı’na Wielun’a geldiği için teşekkür ederken, “Bu törenin Polonya-Almanya dostluk tarihine dahil edileceğinden eminim” diye konuştu. İkinci Dünya Savaşı’na tanık olan 88 yaşındaki Tadeusz Sierandt, yıl dönümünden birkaç gün önce sorulan bir soruyu “Ölü ve yaralıları gördüm... Duman, gürültü, patlamalar... Her şey yanıyordu” cevabı ile yanıtladı. Saldırı, Nazi Almanyası ile eski Sovyetler Birliği arasında Avrupa’yı aralarında paylaşma konusunda gizlice yapılan ‘Molotov-Ribbentrop Paktı’ndan (Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı) bir hafta sonra gerçekleşti. Pakt, imzacıları olan dönemin Almanya Dışişleri Bakanı Joachim Von Ribbentrop ve Sovyetler Birliği Dışişleri Bakanı Vyacheslav Mikhaylovich Molotov’un isimleriyle anılıyor. İkinci Dünya Savaşı’nda 64 milyon insan öldü. Polonyanın müttefikleri Fransa ve İngiltere, önemli operasyonlara başlamadan 3 Eylül 1939’da Almanyaya savaş ilan ettiler. 17 Eylül’de, Sovyetler Birliği, Polonya’nın doğusuna saldırdı. Naziler ile Sovyetler arasındaki iş birliği, Hitler’in 22 Haziran 1941’de Sovyetler Birliği’ne saldırmasıyla son buldu. Sovyetler Birliği ve ABD’nin aralarında bulunduğu Müttefik Devletler ile Almanya, Japonya ve İtalya’nın bulunduğu Mihver Devletler arasında devam eden savaş, 1945’te Mihver Devletler’in yenilgisiyle sona erdi. Wielun’daki törene Duda ve Steinmeier’ın yanı sıra ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence de katıldı. Pence, Varşovadaki Meçhul Asker Anıtı önünde bir konuşma yaptı. ABD Başkanı Donald Trump da Pence gibi Polonya’daki anma törenlerine katılacaktı. Ancak ülkesini tehdit eden Dorian Kasırgası nedeniyle seyahatini iptal etmek zorunda kaldı.  Wielun’daki törenle eş zamanlı olarak, bir Alman savaş gemisi tarafından bombalanan Gdańsk şehrinde yapılan törenlere de Polonya Başbakanı Mateusz Morawiecki ve Avrupa Birliği (AB) Komisyonu Birinci Başkan Yardımcısı Franz Timmermans katıldı. Timmermans, hoşgörü için çalışmanın, karşılıklı saygı duymanın yanı sıra hoşgörüsüzlüğü savunanları, nefretin iyi bir politika olduğuna inananları ve farklı uluslar ve kültürlerle mücadelenin iyi bir şey olduğunu düşünenleri söküp atmanın önemini vurguladı. Bugün Almanya, Polonyanın müttefiki konumunda. Ayrıca NATO ve AB üyesi ve başlıca ekonomik ortağı. Ancak Varşovanın muhafazakar milliyetçi hükümeti, geçmişten kalan bazı sorunların halen nihai bir çözüme, yani savaş tazminatına ihtiyacı olduğunu düşünüyor. Polonya Başbakanı Morawiecki dün “Bu kayıplar hakkında konuşmalı ve onları hatırlamalıyız. Gerçeği ve tazminatı talep ediyoruz” şeklinde konuştu. Berlin ve Varşova, İkinci Dünya Savaşı’ndaki anlaşmazlığı geride bırakmış gibi görünüyor. Ancak Polonya’daki iktidarın AB ve Almanya’yı sorgulamayı siyasi bir kazanım sebebi haline getiren muhafazakar milliyetçilere geçmesi durumu değiştirdi. Berlin, savaşın çirkin yüzü konusundaki sorumluluğunu kabul ediyor olsa da yeni tazminat taleplerine karşı. Alman Hükümet Sözcü Yardımcısı Ulrike Demmer yaptığı bir açıklamada, “Alman hükümetinin bu konudaki tutumu değişmedi. Tazminat konusu yasal ve siyasi olarak kapanmıştır” dedi. Almanya, Polonya’nın Doğu Almanya’dan savaş tazminatı talep etmeyi 1953’de bıraktığını söylüyor.  Sorun, Almanlar ile savaşı kazanan dört devlet (ABD, Sovyetler Birliği, İngiltere ve Fransa) arasında yapılan ‘4 +2’ antlaşmasıyla çözüldü. Eylül 1990’da imzalanan antlaşma, Almanya’nın yeniden birleşmesine kapı açmıştı. Buna karşın Polonyalı muhafazakarlar, 1953’teki komünist dönemde yapılan anlaşmaya karşı çıkıyor. Yapılan değerlendirmeler, karmaşık bir yasal tartışmadan korktukları için Almanların ‘ahlaki görevlerine’ odaklanmayı tercih ediyor olabileceği yönünde. Bu arada Polonya parlamentosunda oluşturulan bir meclis komisyonu, Polonyanın uğradığı zararlarla ilgili Varşovanın Berlin’e sunmak istediği yeni tazminatlar hazırlıyor. Varşovadaki anma törenine Almanya Başbakanı Angela Merkelin katılması da planlanıyordu. Ancak Merkel’in yanı sıra ne Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ne de İngiltere Başbakanı Boris Johnson da törene katılanlar arasındaydı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ise Kırımın ilhakı ve Ukraynadaki ayrılıkçı çatışmalara verdiği destek nedeniyle Varşova’ya davet edilmedi.