Avrupa Birliği (AB) ve Avrupa Konseyi tarafından Lizbonun ev sahipliğinde pazartesi günü başlatılan ve iki gün süren ‘Güney Programı’nın beşinci oturumu etkinliklerine katılan Fas Adalet Bakanı Abdullatif Vehbi, Müslüman toplumlarda insan hakları kültürüne saygı duyarken bunun mahremiyeti, dini ve milli değerleri çiğnemesine izin verilmemesi gerektiğini söyledi. Vehbi, yaptığı konuşmada şu ifadeleri kullandı: “Batı’nın, kendi kavramlarıyla oluşan bir insan hakları kültürünü Güney Akdeniz bölgesine dayatmaya çalışması, dini ve insani değerleriyle öne çıkan Müslüman toplumlarda insan hakları kültürüne karşı katı tutumu ve hassasiyetleri artırıyor. Müslüman toplumlardaki insan hakları kültürü görüşü, Batı ülkelerinin insan hakları kültürü görüşünden farklı olabilir. Dinimize, kültürümüze ve değerlerimize göre aile bizim için kutsaldır. Batının buna saygı duymasını, özgürlükler ve haklar kültürü olarak yeni bir aile kavramını bize dayatmamasını istiyoruz. Batı’nın değerlerimiz arasındaki fikri ve ideolojik farklılıkların normal olduğunu, her kültüre ayrı ayrı saygı duyulması gerektiğini ve birinin diğerini feshedemeyeceğini anlaması gerekiyor.” Müslüman toplumların, sadece bir insan hakları kültürü olduğunu reddettiğini vurgulayan Fas Adalet Bakanı, Batı ülkelerine, başta Müslüman toplumlar olmak üzere her toplumun kendine özgü özelliklerine, kültürlerine ve değerlerine saygı duyularak yasaların ve kararların geliştirilmesine katılma ve diyalog çağrısında bulundu. Bakan Vehbi, insan haklarını savunmanın, özellikle Rusya ile Ukrayna arasındaki savaş nedeniyle Batıda yaşananlar gibi medeniyetler arası çatışmadan medeniyetin kendi içindeki çatışmaya geçişten sonra bir değerler ve fikri mücadeleden siyasi bir mücadeleye dönüşmesinden korktuğunu belirtti. Güney Programı’nın beşinci oturumuna katılanların, Avrupa ile Güney Akdeniz arasındaki ortak hukuk alanının genişletilmesi konusuna odaklandıklarını kaydetti. Güney Programı oturumunda Avrupa Konseyi anlaşmaları temelinde Avrupa ve Güney Akdeniz arasında kademeli olarak ortak bir yasal alan oluşturulması çerçevesinde yeni hedeflere ve özelliklere işaret edildi. Avrupa Konseyi, Akdenizin her iki yakasından dört bakanın bir araya geldiği etkinlik, ortak ilkelerin bölgede nasıl uygulanacağı konusunda fikir alışverişinde bulunma platformu sağlıyor. Avrupa Konseyi Genel Sekreter Yardımcısı Bjorn Berge şu açıklamada bulundu: “Avrupa Konseyi’nin 19’uncu sözleşmesinin onaylanması ve daha fazla tarafın bu sözleşmelere katılmaya ilgili göstermesi, üzerine yeni şeyler inşa edilecek çok büyük bir başarıdır. 5. Güney Programı’nın amacı da budur.” Avrupalı yetkili, katılımcı ülkelerden her talep edildiğinde, bunun Avrupa ile Güney Akdeniz arasındaki ortak hukuk alanının genişlemesine yol açacağını, demokratik bir geleceğe yatırım olduğunu ve kesinlikle cömert bir getiri sağlayacağını vurguladı. 5. Güney Programı’nda, gelecekteki perspektiflerin tartışılması ve bölgedeki ortak zorluklar ele alınırken ek çalıştaylarla başlıca müdahale alanları hakkında daha fazla bilgi sağlaması hedefleniyor. Güney Programı aynı zamanda bölge ülkelerinin dışişleri bakanlıkları, diğer ilgili bakanlıklar, yargı kurumları, ulusal insan hakları örgütleri, iyi yönetim organları, bağımsız kuruluşlar ve diğer ilgili makamlardan üst düzey yetkililer ve sivil toplum ve medya alanlarından temsilciler için Akdenizin her iki yakası için ortak ilkelerin önemi hakkında bir tartışma platformu sağlıyor. Ortakların ve aktörlerin deneyimlerini aktarmalarını, bölgede insan haklarının korunması, hukukun üstünlüğü ve demokrasi konularında iş birliğini geliştirmeye yönelik fırsatları tartışmaları için bir alan yaratıyor. AB ve Avrupa Konseyinin 2022-2025 dönemi ortak girişimi olan 5. Güney Programı, AB ve Avrupa Konseyi tarafından finanse ediliyor. Girişim için Avrupa Konseyi tarafından 5,5 milyon euronun üzerinde bir bütçe ayrıldı. İlki on yıl önce düzenlen Güney Programı, Güney Akdeniz bölgesindeki demokratik reformları desteklemeye, kadınlara ve çocuklara yönelik şiddetle mücadele, kişisel verilerin korunması ve aralarında insan kaçakçılığı ve mali suçların yer aldığı uluslararası suçlarla mücadele gibi küresel zorlukları ele almaya devam ediyor. Bölgedeki ortakların ve kurumların imkanları güçlendirme amacıyla atılan yenilikçi adımlar arasında Güney Akdeniz Demokrasi Üniversitesi Ağı (UniDem Med) ve Hukuk Profesyonelleri İçin İnsan Hakları Eğitimi Avrupa Programı (HELP) yer alıyor. 5. Güney Programı, ortakların ihtiyaçlarına göre şekillendirilmiş bir ‘hızlı müdahale mekanizması’ aracılığıyla yasal destek sağlıyor. Güney Programı bunun yanı sıra Avrupa Konseyi sözleşmelerinde belirtilen ortak ilkelerin yanı sıra bölgesel diyalog ve iş birliğini pekiştirmeye devam ediyor. Bununla birlikte Güney Programı, Avrupa Konseyi Kuzey-Güney Merkezi’nin uzmanlığı ve ağları ile gençlik, sivil toplum ve kadın hakları örgütlerini güçlendirmeyi sürdürüyor. Güney Programı’nın ilk oturumu 2012 yılında yapıldı. O tarihten bu yana, aralarında Cezayir, Mısır, İsrail, Ürdün, Lübnan, Libya, Fas, Tunus ve Filistinin yer aldığı Güney Akdeniz ülkelerinden yararlanıcıların katılımıyla dört kez daha düzenlendi. Katılımcı ülkelere gerekli kurumsal desteği sağlayan Güney Programı, bu ülkelerin, Avrupa Konseyi ilkelerinden, bağımsız izleme mekanizmalarından ve bağımsız uzman ve danışma organlarına verdiği destekten yararlanmalarını sağladı.