Suriye İnsan Hakları Ağı (SNHR) yayınladığı bir raporda 6 Şubat 2023 pazartesi sabahı Suriye’nin kuzeybatısı ve Türkiye’nin güneyini vuran deprem sebebiyle 10 bin 24 Suriyelinin hayatını kaybettiğini bildirdi. Bu kişilerden 4 bin 191’nin rejim dışı bölgelerde, 394’ünün rejim kontrolündeki bölgelerde ve 5 bin 439’unun Türkiye’de hayatını kaybettiğini açıkladı. Raporda “Deprem nedeniyle hayatını kaybeden çok sayıda Suriyelinin acilen kaydedilmesinin gerekmesi ve insani yardımdaki gecikmenin daha fazla kişinin ölümüne katkıda bulunma olasılığının olması, SNHR’ı kurbanları belgelemeye yönlendirdi. SNHR önceden elde ettiği büyük deneyimine, üye ağına ve Suriye’deki geniş çaplı güvenilir bağlantılarına rağmen ek zorluklar teşkil eden bu zahmetli görevi üstlendi” ifadelerine yer verildi. SNHR Başkanı Fadıl Abdulgani “Tüm bu çabayı, başta Birleşmiş Milletler organları olmak üzere yardım kuruluşlarının mağdurların ailelerine tazminat ödeyebilmeleri için mağdur listelerine sahip olmaları ve kullanabilmeleri için sarf ettik. Ancak, yardım BM yardımını çalmayı amaçlayan örgütlere gitmeye devam ederse bu gerçekleşmeyecek. Milyonlarca Suriyelinin Suriye’nin kuzeybatısına göç etmesinden Suriye rejimi ve müttefiklerinin sorumlu olduğunu da unutamayız. Esed rejimi ve müttefikleri sadece su, elektrik ve hizmetlere erişimlerini kesmekle kalmadı ve yıllarca bombardımanlarla onları hedef almaya devam etti. Tüm bunlar düşünüldüğünde, yardımların şeffaf ve tarafsız bir şekilde kendilerine ulaştırılacağı düşünülemez” ifadelerini kullandı. Raporda, depremin yanı sıra BM ve uluslararası insani yardımın geç gelmesi nedeniyle 10 bin 24 Suriyelinin hayatını kaybettiği belgeleniyor. Can kayıpları kontrol bölgelerine göre, Suriye’nin kuzeybatısında rejim tarafından kontrol edilmeyen bölgelerde ölen 4 bin 191, rejim kontrolündeki bölgelerde ölen 394 ve Türkiye’de 5 bin 439 olarak kaydedildi. Raporda, ölü sayısının Suriye şehirleri içinde hayatlarını kaybettikleri bölgelere göre dağılımını gösteren grafiklere yer verildi. Türkiye topraklarında ölenler ise, kurbanın ait olduğu Suriye şehirlerine göre kaydedildi. Rapora göre, Suriye’nin kuzeybatısında, Suriye rejimi ve müttefikleri olan İran ve Rusya’nın kanlı vahşetinden ve çok sayıda ihlalinden kaçan Suriye’nin çeşitli yerlerinde yaklaşık 3,2 milyon yerinden edilmiş kişi bulunuyor. Çocuklar ve kadınlar yerinden edilenlerin yaklaşık yüzde 75’ini oluşturuyor. 2011’den bugüne kadar yüzde 2’den azı rejimin ihlallerinden korkarak, çadırlarından sadece birkaç kilometre uzaktaki bölgelerine döndü. Zira rejim onları yerinden etmekle kalmadı, aynı zamanda onlara ve yerinden edildikleri bölgelerdeki sivillere ve hayati tesislere yönelik yüzlerce kasıtlı saldırı gerçekleştirdi. Bununla birlikte uluslararası gözlemciler insanları su ve elektrik gibi tüm temel hizmetlerden mahrum ettiğini sıklıkla göz ardı ederek, Suriye devleti üzerindeki kontrolü nedeniyle tüm BM insani yardımlarının tek alıcısı ve dağıtıcısı olması gerektiği konusunda ısrarcı davranıyor. Raporda tüm bu nedenlerin, Suriye rejiminin iznine gerek kalmaksızın sınır ötesi yardım dağıtım mekanizmasının kurulmasına yol açtığını ve hala büyük ölçüde var olduğu belirtiliyor. Ayrıca SNHR’nin Suriye rejiminin depremden etkilenen bölgelere yönelik saldırılarını, vahşet ve şiddetinin boyutlarını kanıtlayan bir yaklaşımı belgelediği de vurgulanıyor. Raporda ayrıca Suriyelilerin acılarını hafifletmek için sağlanan yardımın yüzde 90’ının yani büyük çoğunluğunun, İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW) gibi insan hakları örgütleri ve The Guardian gibi gazeteler de dahil olmak üzere çeşitli uluslararası kuruluşlar tarafından 2015ten bu yana yayınlanan çok sayıda soruşturma, çalışma ve raporda belirtildiği üzere hedeflenen kişilere ulaşmadığı vurgulandı. Bunun nedeninin Suriye rejiminin yardım dağıtım sistemini, Suriye Kalkınma Vakfı, Sivil Savunma Kurumu ve Suriye Arap Kızılay başta olmak üzere tamamen kendisine bağlı örgütlere dayalı olarak, yardımları yağmalamaya yönelik tasarlamış olması olduğu belirtildi. Ayrıca, bu örgütlerin büyük miktarlarda yardım çaldığını gösteren en bariz göstergelerden birinin, içlerinden hiçbirinin mali şeffaflık raporlarını yayınlamaması olduğu vurgulandı. Aynı zamanda bu kuruluşların aldığı fon miktarını veya bu fonların nasıl ve nerede harcandığını öğrenmenin bir yolu olmadığı vurgulandı. Raporda BM ve bağışçı ülkelerin “Suriye’nin kuzeybatısındaki yardım koordinasyon operasyonlarını yürütmek için uluslararası bir destek platformu kurması ve bu platformun BM’nin yanında ek bir seçenek olarak hizmet etmesi” tavsiye edildi. Ayrıca, güvenilirliğini ve bağımsızlığını kanıtlamış Suriyeli yardım kuruluşlarına yapılan yardım hacminin ve kalitesinin artırılması, kadın ve çocukların ihtiyaçlarına odaklanılması tavsiyesinde de bulunuldu.