Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, geçtiğimiz yıl ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmesinde, Suriye’nin güneyindeki muhalif birliklere desteğini kesmesi karşılığında işgal altındaki Golan Tepeleri’nde İsrail’in güvenliğini sağlayacak 1974 Ateşkes Anlaşması’nı yeniden gündeme getirmişti. Trump’ın öneriyi kabul etmesi üzerine, Rus güçler Golan Tepeleri’nde konuşlandırılmış ve Birleşmiş Milletler Ateşkes Gözlem Gücü’nün (UNDOF) yeniden bölgeye gelmesi sağlanmıştı.Erdoğan-Putin görüşmesi Geçtiğimiz günlerde ise Putin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmesinde, Türkiye-ABD arasında anlaşmaya varılan 32 kilometre derinliğindeki bir güvenlik bölgesi yerine, 1998’de imzalanan ve Ankara’ya, Suriye’nin kuzeyinde 5 kilometre derinliğine kadar PKK’ya operasyon hakkı tanıyan Adana Mutabakatı’nın fiilen uygulanmasını önerdi. Adana Mutabakatı, Ankara-Şam askeri çatışmasının patlak vermesinden duyulan endişelerin artması üzerine, 20 Ekim 1998 günü Adanada bir araya gelen iki ülke heyetleri tarafından imzalandı.Ankara-Şam ilişkilerini yumuşaması Bu anlaşmayla birlikte Ankara-Şam ilişkileri yumuşamaya başladı. Daha mutabakatın ilk dönemlerinde iki ülke, düşmanlığın bitirilerek ‘güven ilişkilerinin’ tesisi için yollar aramaya başladı. İşte bu süreçte Şam yönetimi, PKK lideri Abdullah Öcalan’a Suriye’yi terk etmesi çağrısında bulundu. Çağrıların ardından ülkeyi terk eden Öcalan, buradan Rusya’ya daha sonra Yunanistan’a oradan da Kenya’ya geçmişti. Türk istihbaratının Şubat 1999 operasyonuyla Kenya’dan getirdiği Öcalan, halen Türkiye’de tutuklu bulunuyor. Bu olayı takip eden aylarda, iki ülke ilişkileri giderek gelişme kaydetti. 2000 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer’in Hafız Esed’in cenazesine katılması, PKK’nın Suriye’deki üst düzey iki komutanının tutuklanması, Suriye’de örgüte bağlı kampların kapatılması ve cezaevindeki örgüt mensuplarından 50’den fazla kişinin Türk yetkililere teslim edilmesi gibi gelişmeler, iki taraf arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerde yeni adımlar atılmasında önemli rol oynadı.İlişkilerde 3. dönem İlişkilerdeki 3. dönemin en önemli gelişmesi kuşkusuz Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’in 2004 yılında Türkiye’ye yaptığı resmi ziyaretti. 1946 yılından bu yana bağımsız Suriye tarihinde ilk defa Suriyeli bir devlet başkanı Türkiye’ye geliyordu. 2005’te Eski Lübnan Başbakanı Refik Hariri suikastı sonrasında Suriye, bölge ülkeleri tarafından yalnızlaştırma politikasına tabi tutuldu. O dönem Şam’a yapılan ablukayı kırmak için elini uzatan ülke Türkiye oldu. Erdoğan ve Esed arasındaki ‘samimi ilişkiler’ iki ülkenin politikalarına ve ekonomisine de yansıdı. Bu sıcak ilişkilerin bir yansıması olarak, o dönem, iki ülke arasındaki sınır hatlarının mayınlardan temizlenerek serbest ticari bölge haline getirilmesi ve giriş vizelerinin kaldırılması dahi gündeme gelmişti. Ankara-Şam ilişkileri gelişme kaydettikçe, Suriye’nin PKK yanlılarına karşı duruşu da bu paralellikte sertleşiyordu. Ta ki Suriye’de iç savaşın patlak verdiği 2011 tarihine kadar. Ankara-Şam ilişkileri kesilmiş, bu sefer Şam-PKK ilişkilerinde sıcak gelişmeler gözlenmeye başlamıştı. 2012 yılına gelindiğinde Şam yönetimi, Türkiye ile olan sınır hattındaki rejim güçlerini geri çekti. Bölgede oluşan boşluğu ise PYD ve onun askeri kanadı YPG doldurdu. 2014’te ABD liderliğinde kurulan DEAŞ Karşıtı Uluslararası Koalisyon için Washington, örgüt unsurlarına karşı savaşmak için YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri’ni (SDG) müttefiki olarak ilan etti. Washington’un müttefiki SDG, halihazırda Suriye topraklarının yüzde 33ünü, neredeyse 3te 1ini kontrol ediyor. Bu ortaklığın Ankara ve Moskova’yı endişelendirmesi üzerine 2016’nın sonlarında Halep’in doğu kırsalındaki bölgelerin Şam yönetimine bırakılmasına Moskova’nın yeşil ışık yakması Türkiye’nin sınır ötesi operasyonu için harekete geçmesine neden oldu. Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) ve Ankara destekli Özgür Suriye Ordusu (ÖSO) Fırat Kalkanı Harekatı kapsamında Suriye’de düzenlediği asker operasyonla El Bab ve Cerablus kentlerinde kontrolü ele geçirdi. Bu operasyonun temelinde Kürtlerin Fırat’ın doğusu ve batısı arasında bir koridor kurma planlarına engel olmaktı. 2018’de yine Moskova ile varılan anlaşmayla TSK, Afrin’e girdi. Bu operasyonun hedefi ise Kürtlerin Akdeniz’e uzanmalarına mani olmaktı. Trump’ın çekilme kararı ABD’nin 2020 yılına kadar Suriye’de kalacağı yönünde söylentiler dolaşıyordu. Ancak Trump, geçtiğimiz ay yaptığı açıklamasında, ABD birliklerini Suriye’den çekeceğini söyleyerek herkesi şaşırttı. Trump, Erdoğan’a çekilme sonrasında meydana gelen boşluğu doldurmak için Türkiye-Suriye sınırında 32 kilometre derinlikte oluşturulacak ‘güvenli bölge’ teklifinde bulundu. Ancak Putin, Erdoğan ile görüşmesinde sürpriz bir alternatif plan masaya koydu. Putin, Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Moskova’da yaptığı görüşmede, Türkiye ile ABD’nin Suriye’nin kuzeydoğusuna güvenli bölge kurulması planına alternatif olarak, 1998 yılında Türkiye ile Suriye arasında imzalanan Adana Mutabakatı’nı masaya koydu.< Adana Mutabakatı’nın uygulanması ne anlama geliyor? 1-Adana Mutabakatı’nın 4 numaralı eki gereğince, Ankara’ya, Suriye’nin kuzeyinde 5 kilometre derinliğine kadar PKK’ya operasyon hakkı veriliyor. 2-Mutabakatın 3 numaralı eki gereğince, Şam, 1939 yılında Türkiye topraklarına katılan İskenderun (Hatay) hakkındaki bütün haklarından vazgeçti. 3-Mutabakat şartlarına göre, 1999’dan bu yana Türkiye’de tutuklu bulunan Abdullah Öcalan’ın liderliğindeki PKK terör örgütü olarak kabul ediliyor. 4-Ankara, mutabakata göre, YPG’yi, PKK’nın Suriye uzantısı olarak kabul etmesi sebebiyle, YPG’nin de bir terör örgütü olduğu anlamına geldiğini savunuyor. 5-Buna karşılık, Adana Mutabakatı’nın uygulanması, ortak bir komitenin kurulması ve iki ülkenin arasında aktif bir iletişim hattı oluşturulması gibi birçok prosedür gerektirmesi nedeniyle, Türkiye’nin  Suriye hükümetini resmen tanıması anlamına geliyor. 6-Mutabakatın uygulanması, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından da ifade edildiği gibi Rusya aracılığıyla ‘dolaylı temaslar’ yerine, iki ülke arasında doğrudan siyasi temaslar kurmak anlamına geliyor. 7-Aynı zamanda, Şam’ın İstanbul’da Konsolosluğu olduğu halde, Türkiye’nin Şam Büyükelçiliği ve Suriye’nin Ankara Büyükelçiliği’nin yeniden açılması anlamına geliyor. Mutabakata göre, her iki Büyükelçiliğe de güvenlik irtibat subayının atanması gerekiyor. 8-Mutabakatın uygulanması ayrıca, sınıra Suriye hükümet güçlerinin konuşlanması ve mevcut sınırların tanınması anlamına geliyor. İslami muhalif gruplar, Fırat Kalkanı bölgesindeki Cerablus’tan, İdlib’teki Babul Hava’ya (Cilvegözü) ve Akdeniz’deki Lazkiye sınırına kadar olan bölgeyi kontrol ediyor. YPG’nin ana omurgasını oluşturduğu Suriye Demokratik Güçleri (SDG) ise, Halep’in kuzeyindeki Cerablus sınırından, Irak sınırı yakınındaki Fişhabur’u kontrolü altında tutuyor. 9-Mutabakat, Türk birliklerinin Suriye topraklarında sadece 5 kilometre derinliğe girmesine izin vermesi nedeniyle, Türkiye ile ABD arasında Suriye’nin 32 kilometre derinliğindeki güvenli bir bölge oluşturma planına alternatif olarak görülüyor. 10-Son olarak, mutabakatın uygulanması, YPG’yi Şam ile düşman bir konuma itiyor ve zaman zaman yürüttükleri müzakerelerin önünü kesiyor. Aynı zamanda, ABD ve Uluslararası Koalisyon tarafından Fırat Nehri’nin doğusunda kurulması desteklenen ‘öz yönetim’ projesinin yok sayılması anlamına da geliyor.