Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev dün, Cumhurbaşkanlığı görevini bıraktığını ve yakınlarından önde gelen birini yerine aday gösterdiğini açıklayarak ülkesinin modern tarihindeki bir dönemin perdelerini kapattı. Televizyondan canlı olarak yayınlanan karar, Cumhurbaşkanının yakın çevresi için sürpriz olmadı. Nazarbayev, geçen ay Yüksek Anayasa Konseyi’nden Cumhurbaşkanı’na gönüllü olarak görevinden ayrılma izni veren bir anayasa maddesine ilişkin bir açıklama yapmasını istemişti. Bununla birlikte söz konusu karar, 30 yıldır iktidarda olan Nazarbayev’den başka bir Cumhurbaşkanı tanımayan Kazak halkının büyük bir kesimi için sürpriz oldu. 78 yaşındaki Nazarbayev yaptığı açıklamada şunları söyledi: “Cumhurbaşkanı olarak yetkilerimi feshetme kararı aldım. Bu yıl, büyük halkımın bağımsızlığını kazanması sonrasında Kazakistan’ın ilk Cumhurbaşkanı olmamı sağlayarak beni onurlandırdığı Cumhurbaşkanlığındaki otuzuncu yılım.” Nazarbayev konuşmasını yaptığı canlı yayın sırasında istifa etme kararnamesini imzaladı ve bunun cumhurbaşkanı olarak imzaladığı son kararname olduğunu ve Çarşamba günü yürürlüğe gireceğine dikkat çekti. Bununla birlikte Nazarbayev yönetimden tamamen ayrılmayacağını belirterek “Hayatımın son gününe kadar ülkeme hizmet etmeye devam edeceğim” dedi. Ulusal Güvenlik Konseyi’ne ve iktidardaki Nur Otan Partisi’ne Başkanlık yapmaya devam edeceğini ve ona geniş yetkiler veren Anayasa Konseyi üyeliğini sürdüreceğini açıkladı. Nazarbayev, nesillerin birbirini takip etmesinin özellikle de siyasette doğal bir süreç olduğunu söyleyerek kararını haklı çıkarmaya çalıştı. “Ben ve neslim ülke için elimizden gelen her şeyi yaptık. Dünya değişiyor ve yeni nesiller çağdaş sorunları çözmek için geliyor, bu yüzden ülkeyi daha iyi bir hale getirmeye çalışın” ifadelerini kullandı. Senato Başkanı Kasım Jomart Tokayev, Nazarbayev’in yerine yeni bir Cumhurbaşkanı seçilinceye kadar, Cumhurbaşkanlığı görevini devralacak. Ancak istifa eden Cumhurbaşkanı’nın ağırlığını halefinin arkasına sıkıca koyuyor gibi görünmesi dikkat çekici. Nitekim konuşmasında şunları vurguladı: “Tokayev ilk günden beri benimle birlikte çalışıyor, onu iyi tanıyorum, dürüst ve sorumlu, iç ve dış politikada aktif olarak çalıştı, yaptığımız tüm programlarımızın şekillendirilmesine katkıda bulundu. Bu adama ülkenin anahtarlarını teslim edecek kadar çok güvendiğimi söyleyebilirim.” Nazarbayev’in yakın arkadaşı olan Tokayev, geçtiğimiz yıllarda Dışişleri Bakanlığı ve daha sonra Başbakanlık ve ardından Senato Başkanlığı dahil olmak üzere birçok görevde bulundu. Nazarbayev bu şekilde istifa etmesine, önemli görevlere devam etmesine ve Tokayev’i yerine aday göstermesine rağmen, ülkede köklü bir değişiklik olmadı. Ancak Nazarbayev’in Cumhurbaşkanlığını bırakması büyük bir olay ve “Milletin Tek Lideri” olarak kabul edildiği önemli bir dönemin sonu. Bu, Parlamentonun 2010’da bu konudaki yasa tasarısını kabul etmesiyle yasal bir şekil alan bir statü. Yasa, "Milletin Lideri" statüsünü elinde bulunduran ilk Cumhurbaşkanı’nın, kendisine ve ailesine herhangi bir kovuşturmadan yaşam boyu dokunulmazlık vermesini öngörüyor. Yasa, bu yasayı ihlal eden veya “Milletin Lideri’ni” sorgulayanları beş yıllık hapisle cezalandırıyor. Nazarbayev, Sovyetler Birliği Komünist Partisi’nin önde gelen bir üyesi seçildiği 1962’den beri siyasette yükselmeye başladı ve 1984’te Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti’nin başbakanı oldu. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından kısa bir süre sonra 1991’de resmi olarak Cumhurbaşkanı seçilmeden önce, 1989’dan bu yana Sovyetler dönemindeki en yüksek mevki olan parlamento başkanlığıyla birlikte parti sekreteri olarak görev yaptı. Nazarbayev, Kazak seçmenlerinin yüzde 99’unun oyuyla Cumhurbaşkanı seçilmesinden bu yana, bu oranı, art arda beş seçim boyunca korudu. 2015 yılında ülkedeki son seçimlerde yüzde 98 oyla seçildi. Kazak anayasası, son 30 yıl içerisinde, tamamı Cumhurbaşkanına sınırsız yetki veren birkaç değişiklik yaşadı. 2007 yılında ise bir anayasa değişikliği kendisine sınırsız olarak cumhurbaşkanlığına aday olma hakkı tanıdı. Geçen yıl parlamentoda ezici çoğunlukla kabul edilen son anayasa değişikliği, cumhurbaşkanlığından ayrılsa bile Ulusal Güvenlik Konseyi başkanlığını sürdürme hakkı verdi. Nazarbayev, 1991 yılında büyük devletin yıkılışı sırasında Sovyetler Birliği’nin dağılması kararına karşı çıkan tek Sovyet lideriydi. Rusya, Beyaz Rusya ve Ukrayna Cumhurbaşkanlarını, cumhuriyetleri arasında daha açılımlı bir ilişki düzenleyen yeni bir protokolün imzalanması yoluyla Sovyetler Birliği’nde kalmaya ikna etmeye çalışmış, ancak çabaları başarısız olmuştu. Üç Cumhurbaşkanı, Sovyetler Birliği’ni parçalayan belgeyi imzalamak için bir araya geldiklerinde ve planlarını engellemeye çalışmasını engellemek için Kazak Cumhurbaşkanını bu toplantıya kasıtlı olarak davet etmediklerinde onu “yeni bir emrivaki” ile karşı karşıya bırakmışlardı. Rakipleri yıllarca otokrasiyi, muhalefeti kovuşturmayı ve özgürlükleri kısıtlamayı eleştiren sloganlar attı. Ancak Nazarbayev, ülkesinin, savaşlar, ayrılıkçı çatışmalar ve artan terör tehditleri dahil olmak üzere diğer Sovyet Cumhuriyetleri’nin yaşadığı sıkıntıların üstesinden gelmesini sağladığı düşünülüyor. Nitekim Kazakistan, geçtiğimiz yıllar boyunca sakinliğin ve politik istikrarın tadını çıkardı. Ayrıca, Rusya ve Çin’in önemli bir ortağı ve bölgesel ve uluslararası kuruluşlarda kilit bir oyuncu olmasını sağlayan ekonomik istikrardan yararlandı.