Fransa, İngiltere ve Almanya, nükleer anlaşmanın 36. maddesinde yer alan ve BMnin İrana yönelik yaptırımlarının yeniden uygulanmasını öngören yol ‘sorun çözme mekanizması’nı tartışacaklarını söylediler. Reuters’ın haberine göre, Fransa, İngiltere ve Almanya dışişleri bakanlarının katılımıyla, İran’ın uranyum zenginleştirme adımını tartışmak üzere Brüksel’de yapılan toplantının ardından Avrupalı üç ülkeden ortak açıklama yapıldı. Fordo Nükleer Tesisi’nde başlatılan uranyum zenginleştirme çalışmalarından derin endişe duyulduğu belirtilen açıklamada, Tahran yönetimine, kararından geri adım atarak, nükleer anlaşmadaki yükümlülüklerine bağlı kalması ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliği yapması çağrısında bulunuldu. İran yönetimi geçtiğimiz günlerde UAEA adına çalışan bir denetçiyi alıkoymuştu. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas, Brüksel’deki toplantı öncesinde yaptığı açıklamada, İran’ın geri adım atmaması halinde nükleer anlaşmada yer alan ‘sorun çözme mekanizması’na başvurma uyarısında bulundu. AFP’nin aktardığına göre, Maas, “İran’ın duyurmamakla kalmayıp üzerinde çalıştığı ilave uranyum zenginleştirme faaliyetlerinden endişeliyiz. Nükleer Nükleer anlaşmayı sürdürmek istiyoruz. İran taahhütlerine geri dönmeli. Aksi takdirde, anlaşma dahilinde belirtilen tüm mekanizmaları kullanma hakkını saklı tutacağız” ifadelerini kullandı. İngiliz basınında geçen ay çıkan haberlerde, üç Avrupa ülkesinin BM Genel Kurul toplantılarında İran’ı, nükleer yükümlülüklerini azaltmaya devam etmesi halinde anlaşmadan çekilmek zorunda kalabileceği ve anlaşmanın 36. maddesi uyarınca sorun çözme mekanizmasını aktifleştirebileceği hususunda uyardığı belirtiliyordu. Avrupalı ülkelerin aynı şekilde anlaşmadaki 37. maddeyi de aktifleştirme uyarısında bulunduğu aktarılmıştı. Söz konusu 37’inci madde, 2231 sayılı karar dosyasının yeni bir oylama için Güvenlik Konseyi’ne iade edilmesini öngörüyor. Bu karar dosyası İrana karşı uluslararası yaptırımların yeniden uygulanmasını içeriyor. İran’la imzalanan anlaşmada yer alan İngiltere, Almanya ve Fransa gibi ülkelerden herhangi biri, Tahran’ın anlaşmayı ihlal ettiğini düşünmesi halinde Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’ne (BMGK) 65 gün süre içerisinde alternatif bir çözüm için talepte bulunabilir. Diğer iki imzacı olan Rusya ve Çin’in ise böyle bir adım atması ihtimal dâhilinde görünmüyor. Zira Rusya ve Çin, İran’ın önemli müttefikleri arasında. Brüksel’de bir araya gelen Almanya, Fransa ve İngiltere dışişleri bakanları, İran’ın son ihlallerine yönelik nasıl bir cevap verebileceklerini tartıştı. Almanya Dışişleri Bakanı Maas, İran’a yönelik uluslararası yaptırımların yeniden yürürlüğe koyma sinyalini verirken, İran Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani son yaptığı açıklamada, nükleer anlaşmada kalmaları halinde 2015 yılından bu yana Tahran’a uygulanan silah alım-satım yasağının kaldırılacağını belirtti. Maas, dünkü açıklamasında, İngiltere, Fransa ve Almanya’nın İran tarafından gelen ihlallere yönelik tepki göstermeye hazır olması gerektiğini ve bunun da Tahran’a uluslararası yaptırımları yeniden uygulamak anlamına gelebileceğini ifade etti. İran geçtiğimiz günlerde nükleer anlaşmadaki taahhütlerini azaltma kapsamında yeraltında kurulu Fordo Nükleer Tesisi’nde uranyum zenginleştirme oranının yüzde 5’e ulaştığını duyurdu. İran Atom ve Enerji Kurumu Sözcüsü Behruz Kemalvendi, ülkesinin yüzde 60 uranyum zenginleştirme kapasitesine sahip olduğunu belirtti. Atom bombası için yüzde 90 seviyesinde zenginleştirilmiş uranyum gerekiyor. İran, attığı son adımla birlikte, nükleer anlaşmada Fordo’nun araştırma merkezi olarak kullanılması ve burada uranyum zenginleştirme faaliyetlerinin gerçekleştirilmemesini öngören maddeyi ihlal etti. İran, yaptığı ihlallerin, ABD’nin geçen yıl mayıs ayında anlaşmadan tek taraflı çekilmesi sonrasında Tahran’a dönük yaptırımları yeniden yürürlüğe koymasının bir sonucu olduğunu belirtiyor. Tahran, Washgington’un çekilmesi halinde anlaşmadaki yükümlülüklerini azaltacağını ilan etmişti. Ancak anlaşmanın tarafları arasında yer alan Avrupa ülkeleri, İran’ın yeniden uranyum zenginleştirme düşüncesinden endişe duyduğunu ve anlaşmayı kurtarmak istediklerini bildirmişti. İran Atom Enerjisi Kurumu (İAEK) Başkanı İAEK Başkanı Ali Akber Salihi, yaptığı açıklamada, “Tahran günde 450 gram düşük oranlı zenginleştirmeden günde 5 kilogramlık üretime geçti” ifadelerini kullanmıştı.Fordo Nükleer Tesisleri İran’da bir dağın içinde bulunan Fordo Nükleer Tesisleri’nin çevresi, herhangi bir saldırıya karşı kurulan tahkimatın yanı sıra uçaksavarlarla korunuyor. Tesis, yaklaşık bir futbol sahası büyüklüğünde ve 3 bin santrifüj sığacak kadar büyük bir alana sahip olmasına rağmen, ABD’li yetkililerde askeri amaçlarla kullanıldığı izlenimi oluşturmak için tesisin alanı küçük tutulmuş ve çevresi tahkim edilmiş. Salihi, geçen günlerde İran basınına yaptığı açıklamada, “Natanz ve Fordodan günde toplam 5.5 kilogram zenginleştirilmiş uranyum çıktığını düşünüyorum” ifadelerini kullandı. Salihi, Natanz Nükleer Tesisi’nde 5 binin üzerinde santrifüj bulunduğunu söyledi.  Salihi ayrıca zenginleştirilmiş uranyumun günde 6 kilograma ulaşacağını sözlerine ekledi. Tahranın zenginleştirdiği uranyum miktarının zamanla artmasının, ülkenin nükleer bomba için yeterli miktarda malzeme elde etmesi için gereken süreyi azaltacağı endişesine yol açtı. Analistler, 2015 nükleer anlaşmasının sınırlamaları göz önüne alındığında bu sürenin 1 yıl olduğunu tahmin ediyorlar.