Birleşmiş Milletler (BM) bağımsız uzmanları, İran’da ‘protestocuların öldürüldüğü ve yaralandığı’ şeklindeki haberlerden duydukları ‘büyük endişeyi’ dile getirdi. Aynı şekilde protestoların sürdüğü hafta boyunca ülke çapında internet erişiminin ‘sürekli kapalı’ olmasının da oldukça endişe verici olduğunu ifade eden uzmanlar, İranlı yetkilileri, fikir ve ifade özgürlüğü haklarına saygı duymaya ve bu hakları korumaya çağırdı. BM İran Özel Raportörü Cavid Rahman, BM Barışçıl Toplanma ve Örgütlenme Özgürlüğü Özel Raportörü Clement Nyaletsossi Voule, BM Düşünce ve İfade Özgürlüğü Özel Raportörü Kaye ve BM Yargısız ve Keyfi İnfazlar Özel Raportörü Agnes Callamard, bir haftayı aşkın bir süredir devam eden protestolarla ilgili ortak bir açıklama yaptılar. İran’da protestocular, yakıt fiyatlarındaki yüzde 50lik artışı ve kotalı benzin dağıtımını protesto etmek için ülkenin yaklaşık 40 şehrinde sokaklara dökülmüşlerdi. Tahranın BM Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşmesi’nin imzacılarından biri olduğuna işaret eden bağımsız uzmanlar, yaptıkları ortak açıklamada, “Öldürme ve yaralama haberlerinden dolayı oldukça endişeliyiz. Yetkililer protestoculara karşı aşırı güç kullanmış olabilirler. Güç, ancak kullanılması kaçınılmaz hale geldiğinde titizlikle kullanılmalı” ifadelerine yer verdiler. Açıklamada, ‘güvenilir kaynaklardan elde edilen bilgilere göre’ 15-19 Kasım tarihleri arasında 160 kişinin öldüğüne ve bin kişinin gözaltına alındığına işaret eden uzmanlar, bu sayıların daha da yüksek olabileceğinin altını çizdiler. Göstericilerin güvenlik güçlerinin silahlarından çıkan gerçek mermilerle öldürüldüğüne dair haberlerin olduğuna dikkati çeken uzmanlar, protesto gösterilerinin 2019 yılında yeniden yaptırımlar uygulanması, ekonominin yanlış yönetimi ve yolsuzlukların bir sonucu olarak ülkede kötüleşen ekonomik durumla ilgili olduğunu vurguladılar. Uzmanlar, tüm bu faktörlerin, ‘İranlıların ekonomik ve sosyal hakları üzerinde her gün önemli olumsuz etkileri olduğunun’ altını çizdiler. Bununla birlikte ülkede internet erişiminin engellenmesinin siyasi bir amacı olduğunu söyleyen BM uzmanları, yetkililerin böylece İranlıların protestolar sırasında bilgiye erişim ve iletişim kurma haklarını gasp ettiklerini belirterek, bunun yasa dışı olduğunu ve İranlıları temel hak ve özgürlüklerinden mahrum bıraktığını vurguladılar. İranlı yetkililerin protesto gösterilerinin sona ermemesi halinde kararlı bir şekilde müdahale etme uyarısında bulunduğunu hatırlatan uzmanlar, bunun gerilimi daha da artırabileceği şeklinde ciddi endişelere yol açtığını söylediler. Hükümeti diyaloğa davet eden uzmanlar, göstericilerin sahip olduğu hakları ihlal edebilecek eylemlerden kaçınılmasını istediler. BM Özel raportörleri ve bağımsız uzmanları, BM İnsan Hakları Konseyi tarafından atanırlar. İnsan Hakları Konseyi ise dünyanın dört bir yanında insan haklarının güçlendirilmesi ve korunmasından sorumlu olan hükümetlerarası bir yapıdır. Raportörler ve bağımsız uzmanlar, insan haklarıyla ilgili çeşitli durumları incelemek ve İnsan Hakları Konseyine bildirmekle yükümlüdürler. BM personeli olmayan bu kişiler, çalışmaları karşılığında herhangi bir ücret almıyorlar. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) tarafından hafta sonu yapılan açıklamada, ABDnin İran’a uyguladığı yaptırımların, sahip olduğu petrol ve doğal gaz rezervlerine rağmen ülkeyi ‘ciddi ekonomik zorluklara sürüklediği’ belirtildi. OHCHR, hem ABD’ye hem de İran’a göstericilerle ‘amaçlı bir diyalog kurma’ çağırısı yaptı. OHCHR Sözcüsü Rupert Colville, Salı günü Cenevre’de gazetecilere yaptığı açıklamada, “İrandaki protestolar sırasında gerçek mermi kullanıldığı ve göstericilere karşı güç kullanımında uluslararası kural ve standartların ihlal edildiği yönündeki haberlerden büyük endişe duyuyoruz” ifadelerini kullandı. İran basınında ve diğer bazı kaynaklarda, onlarca kişinin öldüğüne, çok sayıda kişinin yaralandığına ve binden fazla göstericinin gözaltına alındığının bildirildiğini söyleyen Colville, İranlı yetkilileri ve güvenlik güçlerini barışçıl gösterileri dağıtmak için güç kullanmaktan kaçınmanın yanı sıra güç kullanımına ilişkin uluslararası ilke ve standartlara uymaya çağırdı. Colville, ayrıca protestoculara ‘fiziksel şiddete başvurmadan ve kamu mallarına zarar vermeden’ barışçıl gösteriler düzenleme çağrısında bulundu.
مشاركة :