NATO’nun kuruluşunun 70’inci yıl dönümünde gerçekleştirilen zirveye iki gün boyunca olumsuz bir hava hakimdi. ABD Başkanı Donald Trump, Kanada Başbakanı Justin Trudeauyu “iki yüzlülükle” suçladı. Buckingham Sarayında çekilen bir videoda resepsiyondaki bir grup Avrupalı lider ve Trudeau’nun Trump’ın basın toplantıları ile alay ettiği görüldü. Trump önceden kararlaştırılan son basın toplantısını iptal etti ve doğrudan Washington’a döndü. Trump, Avrupalı müttefiklerini savunma harcamalarını artırmaya ve Türkiyeyi Baltık ülkeleri ve Polonya için güncellenmiş bir savunma planının kabulüne ikna etme başarısına rağmen doğrudan Washington’a dönme kararı aldı. Twitter hesabından açıklamalarda bulunan Trump, “Bugünkü toplantılar sona erdiğinde, Washingtona döneceğim. NATO zirvesinin sonunda bir basın toplantısı yapmayacağız. Çünkü son iki günde çok sayıda basın toplantısı yaptık” dedi. Öncesinde Trump’ın NATO’daki 28 mevkidaşıyla gerçekleştireceği görüşmelerin ardından gazetecilere açıklamalarda bulunması kararlaştırılmıştı. Söz konusu anlaşmazlık, zirvenin son gününe gergin bir başlangıç yapılmasına neden oldu. NATO zirvesinin bir birlik gösterisi olacağı umuluyordu. Zirve, Batı’nın Rusya ve Çin tehditlerine nasıl karşı koyacağını ortaya koyacaktı. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Londraya gelmeden önce “NATO’nun beyin ölümü gerçekleşmiştir” diyerek tartışmalara yol açtı. Ancak dün zirvenin sonunda, Avrupa savunmasının NATO için bir seçenek olmadığını, dayanaklarından biri olduğunu vurguladı. NATO, kendi içerisindeki anlaşmazlıkların yanı sıra Çin gibi yükselen küresel güçlerin gelecekte oluşturacağı tehditler ve Türkiyenin savunma bloğundaki rolü sebebiyle oluşabilecek durum ile yüz yüze kalmış durumda. Macron, geçtiğimiz haftalarda NATO’nun stratejisini gözden geçirmesi çağrısında bulunarak gündemi değiştirmeye çalışmıştı. Ancak NATO üyesi ülkeleri savunma harcamalarını artırmaya zorlamakla övünen Trump, buna şiddetle yanıt verdi. Trump, Fransız mevkidaşının zirve öncesinde NATO’ya ilişkin yaptığı eleştirilerden duyduğu hoşnutsuzluğunu gizlemedi ve “Bu açıklamalar son derece aşağılayıcı ve kötü” yorumunda bulundu.Trump ayrıca şu ifadeleri kullandı; “Kimsenin NATOya Fransadan daha fazla ihtiyacı yok" Trump her ne kadar daha sonra söylemini yumuşatsa da Macron aynı tutumu benimsemeye devam etti. Macron, NATO’daki tartışmaları paradan stratejik meselelere yönlendirmeyi başardığı için memnun olduğunu söyledi. Yalnızca dokuz NATO üyesi ülke 2014’teki NATO zirvesinde belirlenen harcama hedefine ulaştı. Belirlenen harcama hedefi, NATO üyesi ülkelerin 2024e kadar GSYİHlarının yüzde 2sini savunmaya aktarmasıydı. Meydana gelen bütün anlaşmazlıklara rağmen NATO üyesi ülkelerin liderleri Rusya ve terör tehdidiyle yüzleşmek için dayanışma sözü verdiler ve Çin’in yükselen etkisinin yarattığı tehditleri kabul ettiler. 29 lider, harcama ve strateji konusundaki ihtilaflara rağmen ortak bir açıklama yapmayı kabul etti. Zirvenin ikinci ve son günü, Kanada Başbakanı Justin Trudeau, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Hollanda Başbakanı Mark Ruttenin Trump ile alay ettikleri bir videonun yayınlanması ile başladı. Söz konusu liderlerin videoda Trump’ın önceki günlerde yaptığı basın toplantılarını uzun tutması ve toplantılara gecikmesiyle alay ettikleri görüldü. Bu durum Trump’ı kızdırdı. Trump, GSYİH’nın yüzde 2’sini savunmaya harcama hedefini yerine getirmediği için Trudeau’yu eleştirdi. Trudeaunun “iki yüzlü” olduğunu söyleyen Trump, “Ama o aynı zamanda iyi bir insan” dedi. Trump sözlerini şöyle sürdürdü: “Bence iyi biri, ama gerçek şu ki yüzde 2yi ödemediği için onu eleştirdim. Zannedersem bundan hoşnut olmadı. Öte yandan Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, müttefiklerini, Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kürt savaşçıları terör örgütü olarak kabul etmedikleri sürece Batı’nın güncellenmiş Baltık ülkelerini savunma planını engellemekle tehdit etti. Suriye’nin kuzeydoğusundaki Kürt savaşçılar, DEAŞ’ın yenilmesine yardım etmeleriyle biliniyor. Fransa Cumhurbaşkanı, terörün tanımı konusunda Türkiye ile bir uzlaşma sağlama olasılığını uzak görüyor. Macron, ‘Ortada herhangi bir olası fikir birliği görmüyorum. Açıkçası, YPG ve PYDyi terör örgütü olarak sınıflandırmayı kabul etmiyoruz. Sanırım bu konuda Türkiye hariç NATO’da mevkidaşlarım arasında bir fikir birliği var’ dedi.”İngiltere Başbakanı Boris Johnson, Almanya, Fransa ve İngiltere’nin, Ankara’nın karşı karşıya kaldığı “devasa baskıları” öğrendikten sonra Türkiye ile daha fazla görüşme yapacağını söyledi; “Türkiyenin sığınmacılar ve PKKdan gelen terör tehdidi sebebiyle devasa baskılar ile yüz yüze olduğunun farkındayız. Bu nedenle diyalogu sürdürme konusunda anlaştık.” İngiltere Başbakanı Boris Johnson ve Almanya Şansölyesi Angela Merkel salı günü NATO’nun Londra’daki zirvesinde bir araya geldi. Boris Johnson “Tüm çabamız, Türkiyenin Suriye’nin kuzeyinde gerçekleştirdiği operasyonda hedef aldığı şerit üzerindeki gelecek planlarını anlayabilmek” dedi. Ankaranın niyetinin yanlış anlaşılmasından kaçınmaya çağıran Johnson, “Bu forumu sürdürmeye ve müzakerelere devam etmeye karar verdik” ifadelerine yer verdi. Türkiye, Suriye’de sınır bölgelerinde terör örgütü olarak kabul ettiği Kürt savaşçıları hedef alan bir askeri operasyon başlattı. Öte yandan Uluslararası Koalisyon, Kürt grupları DEAŞ ve diğer silahlı örgütlerle mücadelesinde desteklemişti. Salı günü yaptığı açıklama ile Ankaraya sert sözlerle yüklenen Macron, “Ankara aşırılık yanlısı örgütlerle ilişkisi olan savaşçılarla çalışıyor” iddiasında bulundu. Diğer yandan Türkiye, Trump’ın Erdoğan’la daha önce programlanmamış bir görüşme yapmasının ardından Batı’nın güncellenmiş Baltık ülkelerini savunma planına yönelik itirazlarını geri çekti. NATO’nun sonuç bildirgesinde, “Biz ittifak olarak, daha güçlüyüz ve insanlarımız da daha güvende. Bağlılığımız ve bağlı mutabakatımızın güvenliklerimizi, değerlerimizi ve güvenliğimizi 70 yıldır garanti ediyor” ifadeleri yer aldı. NATO’nun sonuç bildirgesinde Çin’in temsil ettiği artan stratejik tehdidin önemi ilk kez tanındı. Ayrıca teröre karşı daha güçlü, koordineli bir cevap verilmesi ihtiyacının da altı çizildi. NATO’nun sonuç bildirgesinde yer alan ifadelerden biri de şuydu: “Rusya’nın tutumu diyalogu mümkün kıldığında Rusya ile yapıcı bir ilişki kurmaya açık olmaya devam ediyoruz. Ancak Moskovanın orta menzilli nükleer füzeler konuşlandırması tehdit oluşturmaktadır.” NATO üyesi ülkeler, Fransa ve Almanyanın NATO’nun stratejik yönü ile ilgili endişelerine ilişkin Genel Sekreter Jens Stoltenbergden NATO’nun "siyasi boyutunun" güçlenmesi için uzmanlarla görüşülmesini talep etti. Liderler salı günü, Kraliçe 2. Elizabeth’in Buckingham Sarayında verdiği resepsiyondan önce Londrada çeşitli gruplarda bir araya geldi. Diğer yandan Macron, NATO stratejisinin “beyin ölümünün” gerçekleştiği yönündeki suçlamasını geri çekmeyi reddetti. Trump, bazı başkentlerin savunma taahhütlerini yerine getirmede "geciktikleri" konusuna ısrarla değinmeyi sürdürdü. Avrupa Komisyonu’nun yeni başkanı Ursula von der Leyen, NATO’nun ortak savunma konusundaki anlaşmasının 5’inci maddesinin önemine vurgu yaptı. Şansölye Angela Merkelin Hristiyan Demokrat Partisi’ne mensup olan Alman siyasetçi Leyen çarşamba akşamı Brüksel’de yaptığı açıklamada, "NATO, her zaman yoluna ortak savunmayı öngören 5’inci maddesiyle devam edecek" ifadelerini kullandı. Aynı zamanda Almanya’nın eski Savunma Bakanı olan Leyen, NATO’nun dünyadaki en güçlü savunma ittifakı olduğunu da sözlerine ekledi. Ursula von der Leyen, “AB, bazı sektörlerde hareket edebilmeli. Avrupa Birliğini bu konuda çalışmaya çağırıyorum. Bu, yeni komisyon liderliğinin görevlerinden biridir” dedi.