NASA Mars yüzeyinin altından gelen ilk bulgulara ulaştı

  • 2/29/2020
  • 00:00
  • 1
  • 0
  • 0
news-picture

NASAnın Mars yüzeyinin derinliklerine dalmak için gönderdiği uzay aracından ilk önemli bulgular Dünyaya ulaştı. Araştırma gezegenin sismik açıdan kesinlikle sismik aktif olduğunu ya da başka bir deyişle depremler oluşabileceğini gösterdi. Bu depremler, Marsın ve aynı zamanda Güneş Sisteminin kalanının nasıl ortaya çıktığının aydınlatılmasına önemli bir katkıda bulunabilir. Başka bulgulara da ulaşan "InSight" isimli uzay aracı, Marsın manyetik alanının beklenenden 10 kat güçlü olduğunu da gösterdi. InSight neredeyse 7 ay süren yaklaşık 500 bin kilometrelik yolculuğun ardından Kasım 2018de Marsa indi. Uzay aracı o zamandan beri Kızıl Gezegenin altındaki dünyanın sırlarına ışık tutmak için Mars yüzeyinin derinliklerini inceliyor. InSight görevinin baş araştırmacısı ve yeni makalelerden birinin baş yazarı Dr. Bruce Barnerdt, "Sonunda Marsın sismik açıdan aktif bir gezegen olduğunu ilk kez kanıtladık" dedi. Uzay aracının taşıdığı algılayıcılar "Marsquake" (İngilizce deprem anlamına gelen "Earthquake" kelimesinin, Dünya anlamına gelen ilk kısmının Marsla değiştirilmesiyle türetilmiş bir kelime -çn) ismi verilen titreşimleri ilk kez Nisan 2019da kaydetmişti. O zamandan bu yana uzay aracı, Dünyada hissedilebilecek herhangi bir sallantıdan çok daha küçük 450den fazla titreşim saptadı. Bunlardan sadece iki tanesi bilim insanlarının kökenlerini tespit edebileceği büyüklükteydi. Bu iki satsıntı, Elysium Planitia ismiyle bilinen geniş düzlük alanın yaklaşık bin 600 kilometre doğusunda yer alan ve üzerindeki yarıkların daha önce de jeolojik aktiviteye işaret edebileceği düşünülen Cerberus Fossae adlı bölgeden geldi. Araştırmacılar, Marstaki bu sismik aktivitenin yalnızca gezegendeki soğumanın ve büzüşmenin sonucu olmadığını, aynı zamanda birbirine doğru hareket eden ya da uzaklaşan tektonik levhalardan kaynaklandığını kanıtladığını ifade ediyor. Bilim insanları, Marsta salınan sismik enerjinin Dünyayla Ay arasında bir değere sahip olduğunu söyledi. Çalışmalardan birinin başyazarı, İsviçredeki Zürih Federal Teknoloji Enstitüsünden (ETH Zurich) Dr. Domenico Giardini şöyle açıkladı: "Mars sarsıntıları (Marsquake) daha önce Apollo döneminde Ayda gözlemlenen özellikleri taşıyor, Mars kabuğunun saçılım yaratan özellikleri nedeniyle uzun titreşim sürelerine (10-20 dakika) sahip." Bilim insanları Marstaki sismik dalgaları okuyarak gezegenin iç kısmının nasıl göründüğü ve nasıl değiştiğine dair yeni bilgilere ulaşmayı umuyor. Maryland Üniversitesinde jeoloji doçenti ve çalışmanın ortak yazarı Vedran Lekic, "Bu kesintili aktiviteler gerçekten heyecan verici çünkü onları nasıl analiz edeceğimizi ve yüzey altı yapılarla ilgili bilgilere nasıl ulaşacağımızı biliyoruz" dedi ve ekledi: "Farklı dalgaların kabukta nasıl yayıldığına dayanarak gezegenin içindeki jeolojik katmanları saptayabilir, depremin kaynağına uzaklıklarını ve konumlarını belirleyebiliriz." Bu bulguların yanı sıra araştırmacılar Marsın ikliminin Dünyaya benzediğini ama önemli farklılıklar da içerdiğini ortaya koydu. Bu farklılıklar arasında günlük atmosfer basıncında ve sıcaklıktaki güçlü dalgalanmalar yer alıyor. Bir diğer çalışmanın başyazarı, ABDde Cornell Üniversitesindeki Astrofizik ve Gezegen Bilimi Merkezinden Dr. Don Banfield, PA haber ajansına şunları söyledi: "Atmosferi o kadar ince ki Dünyadakinden çok daha hızlı ısınabiliyor ya da soğuyabiliyor. (...) Gece sıcaklık -95°Cye kadar düşerken gündüz neredeyse 0°Cye kadar çıkıyor." Rüzgarın Mars yüzeyinden kaldırdığı kumların oluşturduğu ve saatte 100 kilometreye varan hortum benzeri oluşumlar içeren toz fırtınalarına dair kanıt, InSight Mars yüzeyine indikten bir ay sonra elde edilmişti. Ekip aynı zamanda "yerçekimi dalgaları" (Genel göreliliğin tanımladığı yerçekimsel/kütleçekimsel dalgalar değil -çn) ismi verilen bir fenomen de saptadı. Dr. Banfield bu olayı "Havadaki yüklerin batmazlık salınımları Dünyada da sıklıkla gözlemlenir" diye tanımladı. PAya konuşan astrofizikçi şunları ekledi: "Bu dalgaların Marsa dair hangi bilgileri verebileceğini anlamak için hala çalışıyoruz. (...) Bunun gelecek yıllarda dikkatleri çokça çekmesi muhtemel." InSighttan ilk 10 ayda elde edilen ön bulgulara dair Natureın hakemli bilim dergilerinde bir dizi araştırma makalesi yayımlandı. NASAnın 633 milyon sterlinlik (yaklaşık  5 milyar TL) uzay görevinin bir yıl daha devam etmesi bekleniyor.

مشاركة :