Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Sözcüsü Fadi el-Abdullah, Afganistanda işlendiği iddia edilen savaş suçlarıyla ilgili soruşturmanın başladığını açıkladı. Dün Şarku’l Avsat’a açıklamalarda bulunan Abdullah, iddia makamı tarafından başlatılan soruşturmanın ne kadar süreceğine ilişkin bir soruya, “Soruşturma başlayalı çok oldu. Fakat soruşturmanın, belirli davalara veya kişilere uzanıp uzanmayacağını öngörmek oldukça zor. Her bir soruşturmanın kendi koşulları ve mevcut delilleri vardır ve tüm bu konular soruşturmanın süresini etkiler” yanıtını verdi. Abdullah ayrıca, soruşturmaların her zaman gizli olduğunu ve soruşturma yürütülmesi ile ilgili hiçbir şeyin iddia makamı tarafından ilan edilmeden açıklanamayacağının altını çizdi. ABD’nin Doğu Avrupa ülkelerindeki hapishaneleri ve bu dosyayla ilişkileri hakkındaki söylemlerle ilgili olarak ise Abdullah, “Bu konu, iddia makamı tarafından Afganistanda işlendiği iddia edilen suçların soruşturulması konusunda yapılan talebin bir parçasıdır” diye konuştu. UCM Sözcüsü, ABD yönetiminin, mahkeme ile işbirliği yapmasının gerekli olup olmadığıyla ilgili olarak, “ABD, mahkemenin Roma Tüzüğüne üye değil. (Roma Tüzüğü’ne taraf olan) Afganistan, mahkemeyle işbirliği yapmakla yükümlü, ancak ABD’nin böyle bir yükümlülüğü yok” ifadelerini kullandı. Abdullah yaptığı açıklamada Lahey’deki UCM Temyiz Dairesi tarafından bu ayın başlarında oybirliğiyle alınan bir kararla Başsavcı Fatou Bensudanın, Afganistanda ABD ordusu ve müttefikleri tarafından işlendiği iddia edilen savaş suçlarını soruşturmasına yeşil ışık yaktığına işaret etti. Birleşmiş Milletler’in (BM) sitesinde yer alan haberlere göre Başsavcı, Taliban ve onunla birlikte hareket eden Hakkani Ağı tarafından insanlığa karşı işlenen suçlar ve savaş suçları ile başta Afgan Ulusal Güvenlik Müdürlüğü ve Afgan Ulusal Polisi üyeleri olmak üzere Afgan Ulusal Güvenlik Güçleri tarafından işlenen savaş suçlarını soruşturmaya başlayacak. UCM’nin ABD ordusu ve Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) üyeleri tarafından 2003-2004 yılları arasında Roma Tüzüğü’ne taraf ülkelerden biri olan Afganistandaki ‘gizli gözaltı tesislerinde’ işlendiği iddia edilen savaş suçları hakkında soruşturma yürütmesi bekleniyor. Söz konusu gizli gözaltı merkezleri, terörizm ve radikalizm ile bağlantılı kişilerin soruşturulduğu yerler olarak biliniyor. UCM’den daha önce yapılan bir açıklamada, “Suçlamaların ciddiyeti ve mağdurların hakları göz önüne alındığında, iddia makamının soruşturma açmasının, adaletin çıkarlarına hizmet etmeyeceğine inanmayı gerektirecek hiç bir neden yok” ifadeleri yer aldı. Başsavcı da makamının tek amacının, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçları soruşturmak ve failleri kovuşturmak olduğunu vurguladı. Öte yandan Başsavcı Bensouda’nın ofisinden yapılan açıklamada, UCM’nin kovuşturulanların mahkemeye çıkarılması için emir vermesi veya Afganistanda işlendiği iddia edilen suçlar için ‘failin kim olduğuna bakılmaksızın’ tutuklama emri çıkarmasının mümkün olduğu belirtildi. Mahkeme, Taliban ile ABD arasında bir anlaşmanın imzalanmasından günler sonra bu kararı alırken ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo, mahkemenin kararıyla ilgili “Bu, yasal bir organ kisvesi altında gizlenen sorumsuz bir siyasi kurumun gerçek anlamda şok edici bir kararıdır” ifadelerini kullandı. BM’nin internet sitesinde yayınlanan haberlere göre Pompeo, Washington ile Taliban arasında ‘tarihi bir barış anlaşması’ imzalanmasından birkaç gün sonra alınan kararı ‘amaçsızca’ olarak niteledi. Soykırım, savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlardan sorumlu olanları yargılama yetkisine sahip olan UCM, merkezi Lahey bulunan uluslararası mahkemedir. Uluslararası toplum, 1990ların ortalarında Ruanda ve eski Yugoslavyadaki soykırım vahşetleri sonrasında bu suçların cezasız kalmaması için UCM’yi kurdu. UCM, ‘son çare mahkemesidir’ ve eğer yerel makamlar, bu tür davalara ilişkin tarafsız duruşmalar yapmak istemezlerse veya başaramazlarsa soruşturmalarına başlar.