Irak Cumhurbaşkanı Berhem Salih, gelecek hükümetin kurulması ve ayrıca başbakan, cumhurbaşkanı ve meclis başkanlarının seçimiyle ilgili Şii, Sünni ve Kürt partiler arasında ihtilafların sürdüğü bir ortamda 9 Aralık’ı yeni meclisin ilk oturum tarihi olarak belirledi. Partiler arası ihtilafların meclisin açılış oturumunu büyük ölçüde meşgul etmesi bekleniyor. Bu durum oturumun ertelenmesine yol açabilir. Cumhurbaşkanı Salih, Twitter hesabından paylaştığı mesajda, “Yeni meclisi 9 Ocak 2022 Pazar günü toplanmaya davet etmek için cumhurbaşkanlığı kararnamesini imzaladım. Ülke çıkarlarını koruyacak, egemenliği güçlendirecek ve Iraklıları koruyup hizmet edecek etkin muktedir bir hükümetin kurulması yönündeki ulusal beklentinin karşılanmasına ümit bağlanmış durumda. Bu, gerekli reformu gerçekleştirmek için dayanışmayı gerektiriyor” ifadelerini kullandı. Bu açıklamayla birlikte bir sonraki hükümetin kurulmasına ilişkin anayasal süreç başladı. Bu sürecin ilk durağı meclis başkanı ve cumhurbaşkanının seçilmesi olacak. Cumhurbaşkanı Berhem Salih, Başbakan Mustafa el-Kazımi ve Eski Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi’nin yeni dönemde de koltuklarını koruması meselesi, siyasi partiler arasında ihtilaf konusu olmaya devam ediyor. İlk oturuma meclisin en yaşlı milletvekili sıfatıyla 73 yaşındaki Eski Meclis Başkanı Mahmud el-Meşhedani başkanlık edecek. Yapılan değerlendirmeler, Eski Meclis Başkanı Muhammed el-Halbusi liderliğindeki Takaddum Partisi ile iş insanı Hamis el-Hancer liderliğindeki Azim Koalisyonu arasındaki anlaşmazlıkların devam etmesi sebebiyle ilk oturumda yeni meclis başkanının seçilemeyeceği yönünde. Ancak dolaşıma koyulan bazı söylentiler, Halbusi ve Hancer arasında ilan edilmeyen bir anlaşma yapıldığına işaret ediyor. İddiaya göre bu anlaşma, Halbusi’nin önümüzdeki dönemde yeniden meclis başkanı seçilmesine karşılık olarak Hancer’in cumhurbaşkanının üç yardımcısından biri olmasını öngörüyor. İki taraf arasındaki ihtilaf, Azim Koalisyonu içindeki bazı vekillerin Halbusi’nin ikinci dönem meclis başkanlığına karşı olmasından kaynaklanıyor. Söz konusu vekiller Halbusi’nin yerine Mahmud el-Meşhedani, Eski Savunma Bakanı Halid el-Ubeydi veya Sabit el-Abbasi isimlerini öneriyor. İlk meclis oturumunun düzenlenmesine fazla bir zaman kalmaması nedeniyle iki taraf arasındaki sorunların kalan süre içinde çözülebileceğine dair ufukta herhangi bir işaret görülmüyor. Bu sebeple, Irak Anayasası’nda ‘oturumun açık kalması’ şeklinde bir ibare olmadığı için daha önceki meclis oturumlarında olduğu gibi ilk oturumun bir sonraki duyuruya kadar ertelenmesi yoluna gidilebilir. Diğer taraftan seçimin kazananı Sadr Hareketi ile seçimi kaybeden parti ve grupların bir araya geldiği Şii Koordinasyon Grubu arasında ‘en büyük meclis bloğu’ tartışması patlak verdi. Sadr Hareketi lideri Mukteda es-Sadr, 329 sandalyeli mecliste en fazla sandalyeyi (75 sandalye) kazandığı için en büyük meclis bloğunun Sadr Hareketi olduğu konusunda ısrar ederken, Koordinasyon Grubu ise Anayasa’nın ilgili maddesine işaret ederek, ilk oturumda en fazla milletvekilini bir blokta toplayan tarafın en büyük meclis bloğunu ilan etme ve dolayısıyla da başbakanı seçme hakkına sahip olduğunu dile getiriyor. Nitekim Koordinasyon Grubu’nun işaret ettiği ilgili Anayasa maddesi ‘en büyük meclis bloğunun’ seçimde en fazla sandalye kazanan liste veya ilk oturumda meclis içinde yapılacak birtakım koalisyonlarla oluşturulacak milletvekili sayısı en fazla blok olduğunu belirtiyor. Koordinasyon Grubu Kazımi’nin başbakanlığa devam etmesini reddediyor Sünnilerin temsilcisi konumundaki Takaddum Partisi ve Azim Koalisyonu arasındaki anlaşmazlık varlığını korurken, Şiilerin temsilcisi konumundaki partiler ise en büyük meclis bloğu, hükümet kurma mekanizması (Sadr’ın talep ettiği ulusal çoğunluk hükümeti mi yoksa Koordinasyon Grubu’nun istediği uzlaşı hükümeti mi olacağı) ve yeni başbakanın seçimi gibi konularda ihtilaf etmeye devam ediyor. Mevcut Başbakan Mustafa el-Kazımi’nin yeni dönemde seçilme şansı halen yüksek. Mukteda es-Sadr Kazımi’yi desteklerken, Koordinasyon Grubu onun devam etmesini reddediyor. Kürt partilerin durumu da Sünni ve Şii partilerden farklı değil. Nitekim Kürt partiler de siyasi kotaya göre Kürtlerin hakkı olan cumhurbaşkanlığı makamı üzerinde anlaşma sağlayamıyorlar. Halihazırda cumhurbaşkanlığı koltuğunda oturan Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) üyesi Berhem Salih yeni dönem de bu görevi sürdürmek istiyor. Irak Anayasası Cumhurbaşkanı Salih’e dört yıllık ikinci dönem hakkı tanıyor. Ancak Mesud Barzani liderliğindeki Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) yeni dönemde KDP’den bir ismin veya KYB içinden Salih dışında başka bir ismin bu göreve getirilmesinde ısrar ediyor. Fakat KYB yöneticileri tek adaylarının Salih olduğunu vurguluyor. Bu da cumhurbaşkanlığı koltuğu sebebiyle Kürt partiler arasındaki ihtilafların süreceği anlamına geliyor.