Paris’teki öğrencilik yıllarımda bir soru her zaman zihnimi meşgul ederdi. O da neden darbeler hep gelişmekte olan ülkelerde yaşanır? Neden gelişmiş sanayi ülkelerinde hiç yaşanmaz? Bu farkın nedeni iki grup arasındaki ekonomik ve sosyal gelişmişlik düzeyi mi yoksa bir derste Siyasi Bilimler Enstitüsü Dekanı’nın söylediği gibi biz üçüncü dünya ülkelerinin sorunu; kendilerine özel yasal temellere dayalı siyasi düzenler yaratmaya çalışmaması ya da ülkelerinin koşullarına uygun değişikler gerçekleştirmeden batılı deneyimleri kopyalayıp uygulamaya çalışmaları mıdır? Bazı Arap devletlerinde yeni bir anayasa hazırlanmasının ve halkın onayına sunulmasının üzerinden çok geçmeden bir de bakıyoruz ki yeni anayasa üzerinde anayasal değişiklikler yapılması tartışılıyor. Bu değişiklikler de çoğunlukla genel yönelimin tam aksi bir yönde oluyor. 2000 yılında Cumhurbaşkanı Jacques Chirac’ın girişimiyle Fransa, diğer AB ülkeleri ile uyumlu olması için cumhurbaşkanının görev süresini 7 yıldan 5 yıla indiren anayasa değişikliğini kabul etti ve bu düzenleme 2002 yılında gerçekleştirilen seçimlerden itibaren uygulanmaya başlandı. Frankofon bir ülke olan Senegal de Fransa gibi cumhurbaşkanının görev süresini azalttı. Aynı dönemde, eski Yemen Cumhurbaşkanı Ali Abdullah Salih 1999 yılının eylül ayında düzenlenen seçimler ile Yemen anayasasına göre 5 yıllığına cumhurbaşkanı seçilmişti. Seçilir seçilmez meclisin 2 yıl daha görev yapmasını sağlayacak olan görev süresini 4 yıldan 6 yıla çıkarma talebi ile herkesi şaşırttı. Salih’in partisi Genel Halk Kongresi’nin milletvekilleri de Cumhurbaşkanının bu cömertliğine karşılık olarak kendisinin görev süresini 5 yıldan 7 yıla çıkaran bir anayasa değişikliği önerdiler. Aksi yönde olan bu 2 değişiklik de 2001 yılında gerçekten de meclis tarafından onaylandı. Cumhurbaşkanının görev süresinin uzatılmasının nedenlerinden biri de Salih’in, Suriye’de Beşşar Esed’in babasının yerine geçmesi gibi oğlu Ahmed’in yerine geçmesini sağlamak istiyorsa cumhurbaşkanlığı görev süresini 5 yıldan 7 yıla çıkarması gerektiğini farketmiş olmasıdır. Zira görev süresini 5 yıl ile sınırlayan madde değiştirilmediğinde kendi görev süresi sona erdiği zaman anayasaya göre aday olabilmesi için 40 yaşında olması gereken oğlu, daha bu yaşa ulaşmamış olduğu için aday olamayacaktı. Salih ayrıca 1994 yılında hazırlanan yeni anayasada  ABD modeline göre cumhurbaşkanlığını iki dönemle sınırlandıran düzenlemeyi de değiştirdi. 1994 anayasasında iki dönem düzenlemesinin kabul edilmesinin ardından 1994-1999 yılları Ali Salih’in birinci dönemi olarak kabul edilmeliydi. Ancak hukukçular bu anayasal kısıtlamayı aşmak için Ali Salih’in bu düzenlemeden önce yapılan seçimlerde meclis tarafından seçildiğini, bu düzenlemenin geçerli olduğu 1999 seçimlerinde ise doğrudan halk tarafından seçildiğini gerekçe gösterek 1994-1999 yıllarındaki görev süresinin birinci dönem sayılamayacağı gibi bir hukuki yorumda bulundular. Devlet başkanının görev süresinin 4 yıl olduğu Rusya Federasyonu’nda ise çok daha farklı bir yöntem ve metot izlendi. Rusya’da Boris Yeltsin’den sonra göreve gelen Vladimir Putin, 2000 ve 2004 yıllarında 2 kez seçilmiş olduğu için anayasaya göre bir kez daha aday olması ve seçilmesi mümkün değildi. Bunun üzerine Rusya’da anayasaya göre aday olma hakkını kaybeen  Putin’in nasıl tekrar seçilebileceği sorusu tartışılmaya başlandı. Putin bir çıkış yolu olarak dönemin Başbakanı Dmitry Medvedev’in devlet başkanlığına seçilmesini sağladı ve kendisi de başbakan oldu. Rusya Federasyonu Devlet Başkanı seçilen Medvedev de 2008 yılında devlet başkanının görev süresini 4 yıldan 6 yıla çıkaran anayasa değişikliğini onaylayarak Putin’in devlet başkanlığına dönmesinin yolunu açtı. Böylece Putin 2012 seçimlerinde 6 yıllığına tekrar devlet başkanı seçilebildi. Halihazırda Mısır’daki anayasa değişikliği ise 2014 yılında kabul edilen ve cumhurbaşkanının görev süresini 4 yıl ile sınırlayan düzenleme yerine görev süresini her biri 6 yıllık iki dönem ile sınırlayan düzenlemeyi getirmeyi amaçlamaktadır. Bu da Cumhurbaşkanı Sisi’ye aday olmak istemesi halinde 2 dönem daha aday olma ve 2034’de kadar görevde kalma imkanı vermektedir. Fransa ile Mısır ve Rusya modellerine bakarak Ali Abdullah Salih’in Yemen’de yaptığı değişikliğin farklı olduğunu hemen anlayabiliriz. Yemen’de 1999 yılının eylül ayında düzenlenen seçimlerde seçmenler, görev süresi 5 yıl ile sınırlandırılmış bir cumhurbaşkanı seçtiler. Ama seçimlerden sonra yapılan bir anayasa değişikliği ile bu cumhurbaşkanının görev süresine 2 yıl arttı. Aksi bir durumun yaşandığı ve cumhurbaşkanının görev süresinin azaltıldığı Fransa deneyiminde Cumhurbaşkanı Chirac, görev süresini 7 yıldan 5 yıla indirmeyi önerdiğinde Yemen’de olduğu gibi bu değişiklikten anayasaya aykırı bir şekilde yararlanmaya çalışmadı. Rusya deneyiminde de devlet başkanının iki dönemlik hakkı sona erdiğinde başbakan olan Medvedev devlet başkanı olarak seçildi. Ardından Putin’in bir kez daha seçilebilmesi için bir anayasa değişikliği talebinde bulundu. Mısır deneyiminde ise mevcut Cumhurbaşkanı Sisi daha ikinci dönem görev süresinin 2. yılında iken erken davranılarak kendisine her biri 6 yıldan oluşan 2 yeni dönem daha aday olma ve kazanması durumunda 2034 yılına kadar görevinde kalma imkanı tanıyan değişiklik gerçekleştirilmiştir. Salih’in deneyiminin diğer deneyimlerden ayrıldığı bir diğer nokta; 2001 yılının şubat ayında gerçekleştirdiği anayasa değişikliklerinin sadece cumhurbaşkanlığı görev süresini değil görev süresi 2001 yılının nisan ayında sona erecek olan meclisi de kapsamasıdır. Böylece meclisin görev süresi bitiminden 2 ay önce 2 yıl daha uzatılmış oldu. Burada sorulması gereken soru şudur: 2012 yılının şubat ayında seçilen ve bu yıl görev süresi sona erecek olan Cumhurbaşkanı Hadi tarafından temsil edilen anayasal meşruiyet nasıl hareket edecek? Yemen’in içinde bulunduğu savaş koşulları nedeniyle cumhurbaşkanının görev süresini, ne zaman biteceği ve Husilerin bir son vermeyi isteyip istemedikleri belli olmayan savaş sona erinceye kadar uzatılması yoksa seçimlerin düzenlenmesi yönünde mi karar alacak?