Sudan’da 19 Aralık’ta yüksek ekmek fiyatlarına, yakıt kıtlığına, para kıtlığına ve ilaç fiyatlarındaki büyük artışlara karşı gerçekleştirilen gösteriler ve toplu protestolar, sonrasında Devlet Başkanı Ömer el-Beşirin istifasını talep eden gösterilere dönüştü ve ülkedeki çok sayıda şehre yayıldı. Güvenlik makamları protestoculara tutuklama, işkence, ev baskınları ve gerçek mermiler de dahil olmak üzere aşırı güç kullanarak karşılık verdi. Bu durum onlarca kişinin ölmesine ve yüzlerce kişinin yaralanmasına yol açtı. Sudan ordusu, 11 Nisan’da Beşir rejimi karşıtı protestolara katılan vatandaşların sayısının 2 milyonu aşması ve bunlardan yarısının başkent Hartum’daki ordu genel merkezi önünde oturma eylemi gerçekleştirmesinin ardından, Devlet Başkanı Ömer el-Beşir’i istifaya zorladı. Protestocular 30 yıl önce askeri bir darbeyle iktidara gelen Beşir düşmedikçe oturma eylemini sürdüreceklerini vurguladılar. Protestoların başlamasından Beşir’in azledilmesine karar geçen süreç içerisine yaşanan gelişmelerin kronolojik sıralaması şöyle: 19 Aralık: Yüzlerce Sudanlı, hükümetin ekmek fiyatını üç katına çıkarmaya karar vermesinin ardından birkaç şehirde protestolarda bulundu ve Ulusal Kongre Partisi’nin üç ayrı yerdeki merkezini yaktı. Ancak gayrı resmi bir sendika, protestolara yön vermeye başladı, bugüne dek devam eden protestolara önderlik etti ve barışçıl protestoların sürdürülmesi çağrısında bulundu. 20 Aralık: Protestocular özgürlük ve devrim sloganları atmaya başladılar. 8 kişi güvenlik güçleriyle yaşanan çatışmalarda öldürüldü. Ertesi gün Hartum ve Omdurman kentlerinde gösteriler yeniden baş gösterdi. Protestoların üzerinden 3 gün geçmesinin ardından Devlet Başkanı Ömer el-Beşir ilk kez halk önüne çıktı ve ciddi reformlar yapılacağını taahhüt etti. 25 Aralık: Uluslararası Af Örgütü, protestoların patlak vermesinden bu yana 37 göstericinin vurularak öldürüldüğünü doğruladı. İngiltere, ABD, Norveç ve Kanada, Sudan yetkililerine gerçek mermi kullanmamaları, keyfi tutuklamalarda bulunmamaları ve aşırı güç kullanımından sakınmaları çağrısında bulundu. Devlet Başkanı Beşir, protestoların devlet kurumlarını sabote etmek isteyen hainler, ajanlar ve paralı askerler tarafından yapıldığını söyledi. 1 Ocak: Yaklaşık 20 siyasi parti Devlet Başkanı Beşir’in istifa etmesi çağrısında bulundu ve Sudan Meslek Grupları Birliğinin (SPA) başından beri büyük bir yeterlilikle önderlik ettiği halk protestolarına katıldı. 5 Ocak: Devlet Başkanı el-Beşir, ilaç fiyatlarının yükselmesi ile birlikte tırmanan protestoları sakinleştirmek için sağlık bakanını görevden aldı. 9 Ocak: Çevik kuvvet polisi ve güvenlik ve istihbarat kuvvetleri, Omdurman kentindeki gösteriler sırasında yaralanan insanları kovaladıkları sırada bir hastanenin içine gerçek kurşun sıktı. 13 Ocak: Göstericiler ilk defa ülkenin batısındaki Darfurda protestolarda bulundular. Uluslararası örgütlere göre, yıllardır hükümete karşı silahlı çatışmalara tanık olunan bu bölgede 300 binden fazla sivil hayatını kaybetti ve yüzbinlerce vatandaş yerinden oldu. Ertesi gün Beşir, protestolardan dolayı rejimin değişmeyeceğini açıkladı. 21 Şubat: Eylemciler ve siyasi muhalifler cumhurbaşkanlığı sarayına ulaşmak üzere oluşturan bir konvoy dahilinde gerçekleştirdikleri protestolar sırasında tutuklandılar. Ertesi gün, Sudan Devlet Başkanı Beşir olağanüstü hal ilan etti ve hükümeti görevden aldı. 24 Şubat: Sudanda Cumhurbaşkanlığı kararnamesiyle görevinden alınan Başbakan Mutez Musanın yerine atanan Muhammed Tahir İla, Ömer eş-Beşirin huzurunda yemin ederek göreve başladı. Ancak protestocular, olağanüstü hal de dahil olmak üzere Beşirin kararlarını görmezden gelerek protestolarını sürdürdüler. 1 Mart: Beşir, Ulusal Kongre Partisi başkanlığını Ahmed Harun’a devretti. Olağanüstü hal ve tutuklamalar nedeniyle gösterilerin hızı düştü. Fakat Hartum ve Omdurmanda protestolara devam edildi. 6 Nisan: Protestocular, eski Sudan Cumhurbaşkanı Cafer Muhammed el-Numeyrinin devrildiği 6 Nisan 1985 darbesinin yıl dönümü münasebetiyle ilk kez Hartumdaki ordu karargahının önünde toplandılar. 8 Nisan: Protestocular ordu ile doğrudan temaslarda bulunmayı talep ettiler. Ertesi gün ordu, oturma eylemini şiddetle bastırmaya çalışan güvenlik güçleriyle çatışmaya girdi. Aynı gün polis kuvvetleri tarafından sivillere ve barışçıl gösterilere zarar verilmemesi talimatı verildi. Bir hükümet sözcüsünün aktardığına göre, Hartumdaki gösteriler sırasında aralarında 6 güvenlik unsurunun da bulunduğu 11 kişi hayatını kaybetti. 11 Nisan: Sudan Savunma Bakanı Avad bin Avf, ordu karargahının önünde gerçekleştirilen oturma eyleminin 6’ıncı gününde, Beşir’in görevden alındığını ve güvenli bir evde tutuklu bulunduğunu açıkladı. Ayrıca, iki yıllık bir geçiş dönemi için ülkeyi yönetmek üzere geçici bir askeri konseyin kurulduğunu duyurdu. Protesto organizatörleri, uygulanan sokağa çıkma yasağına rağmen darbeyi reddettiklerini dile getirerek oturma eylemine devam edilmesi çağrısında bulundular. ABD ve Avrupa Birliği (AB) ülkeleri de dahil olmak üzere birçok ülke, orduyu geçiş sürecine sivilleri dahil etmeye çağırdı. 12 Nisan: Geçici Askeri Konsey, siyasi güçler ile diyaloglar gerçekleştirileceğine ve sivil bir hükümetin kurulacağına dair söz verdi. Ayrıca Devlet Başkanı Beşir’in Uluslararası Ceza Mahkemesine iade edilmeyeceğini açıkladı. Bununla birlikte sürpriz bir gelişme yaşandı ve Geçici Askeri Konsey Başkanı Avd bin Avf istifa ettiğini açıklayarak yerine Orgeneral Abdülfettah el-Burhan’ın geçtiğini duyurdu. Protestocular bu kararı memnuniyetle karşıladı.
مشاركة :