Tahran dün ‘petrol pazarındaki yerini hiçbir devletin almasına izin vermeyeceğini’ açıklayarak İran petrolünü sıfıra indirmeye yönelik planın artçı adımlarının sorumluluğunu ABD yönetimine yükledi. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, ABD Başkanı Donald Trump’ın Tahran ile bir savaş istemesini uzak bir ihtimal olarak gördüğünü söyleyerek Washington’ın çatışma kurallarını değiştirmediği sürece İran’ın Devrim Muhafızları’nın terör örgütleri listesine dahil edilmesine askeri bir karşılık verme niyeti taşımadığını belirtti. Silahlı Kuvvetler Sözcüsü Ebulfazl Şikarcı ise “güçlerinin sorumluluğunun ABD’yi boğmak olduğunu’ söyledi. Beyaz Saray, geçen kasım ayında başlayan İran petrolüne ilişkin yaptırımlardan 8 devleti muaf tutma yönündeki kararını pazartesi günü sona erdirdiğini ilan etti. Ardından siyasi arenadan tepkilerin gelmesi gecikmedi. Dışişleri Sözcüsü Abbas Musevi “İran, bu tarihi aşamada bazı ülkelerin sergilediği düşmanlığı unutmayacaktır. Ayrıca petrol pazarında İran’ın sahip olduğu konumu hiçbir devletin almasına izin verilmeyecek, ABD ve söz konusu ülkeler bu işin sonuçlarına katlanacak” dedi. Reuters’ın aktardığına göre Musevi, ABD yaptırımlarını ‘zorbalıktan beslenen gayrimeşru ve barbarca bir adım’ olarak niteleyerek “Bu tek taraflı adıma itiraz eden İran petrolü alıcılarının da aynı tavrı benimsemesini umuyoruz” ifadelerini kullandı. Musevi, İran petrolü ithal eden ülkelerin satın almayı durdurmaları halinde Tahran’ın petrol pazarındaki payını korumak için başvuracağı mekanizmaya dair ise bir açıklamada bulunmadı. ABD’nin İran’ın günlük 1,69 milyon varil ihraç etmesine izin veren muafiyetlerin başlamasından 6 ay sonra Tahran’dan ham petrol alımını durdurma planını çarşamba günü yürürlüğe sokması bekleniyor. İranlı yetkili, Bahreyn ve Suudi Arabistan’ın petrolün sıfıra indirilmesi planını desteklemesini de eleştirdi. Devrim Muhafızları Deniz Kuvvetleri Komutanı Ali Rıza Tengsiri, Trump’ın planını açıklamasıyla eş zamanlı olarak pazartesi günü yaptığı duyuruda üstü kapalı bir şekilde Hürmüz Boğazı’nı kapatma tehdidinde bulunmuştu. Washington bu ay Devrim Muhafızları’nı kara listeye alarak İran petrolü satın alanlardan mayıs ayında alımı durdurmalarını istedi. Aksi takdirde yaptırımlarla yüzleşeceklerini vurguladı. Bu adımın ardından Devrim Muhafızları Komutanı Muhsin Rızai geçen hafta yaptığı açıklamada Trump’tan ABD gemilerine Devrim Muhafızları’nın gemilerine yaklaşmamalarını ‘öğütlemesini’ istedi. Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani’nin Hürmüz Boğazı’nı kapatma konusundaki önceki açık tehditlerine ve bu tehditlerin “Yüce Rehber” Ali Hamaney ve Devrim Muhafızları üst düzey komutanları tarafından desteklenmesine rağmen İran’ın bu tavra aykırı hareket etmesi dikkat çekiyor. Tengsiri, İran’ın kullanımdan men edilmesi durumunda Hürmüz Boğazı’nın kullanılmasına izin vermeyeceğini dile getirdi. Aynı ifade, önceki gün New York’taki Asya Forumu’nda konuşan İran Dışişleri Bakanı tarafından da dile getirildi. Tesnim haber ajansı önceki gün, Zarif’in New York’ta “ABD’nin Hürmüz Boğazı’ndan geçerken Devrim Muhafızları ile iletişime geçmesi gerekiyor” dediğini aktardı. Zarif, Reuters haber ajansı ile yaptığı röportajda unları söyledi: “İran, ABD savaş gemilerinin dünyadaki en önemli petrol kanalı olan Hürmüz Boğazı’ndan geçişine izin vermeye devam edecek. Açıkça belirtmeliyim ki Tahran, karşı karşıya gelme peşinde koşmuyor. Ancak kendini savunmaktan da geri durmayacak. Biz bilgelikle hareket edeceğiz. Ama bu demek değildir ki ABD oyunun ya da çatışmanın kurallarını değiştirdiğinde kaçabilecek” sözlerine yer verdi. Zarif, İran’ın Amerikan yaptırımları karşısındaki ‘esnekliğine’ ilişkin de “Demek istiyorum ki yaptırımları aşmak için her zaman bir yol vardır. Biz bu alanda doktora yaptık” dedi. Zarif, kendisine İran’ın petrolünü kime satabileceği sorusuna cevaben yaptığı açıklamada İran petrolünü satın almaya hazır tarafları açıklamayı reddetti. “Şayet size kim olduklarını bildirirsek satamayız” dedi. İran Savunma Bakanı Emir Hatemi ise İran petrolünü sıfıra indirmenin bir gerçekliği olmadığını belirterek, “Petrolümüzü satmayı başaracağız” ifadelerini kullandı. Zarif, ABD Başkanı Donald Trump’ın İran ile bir savaş istemesini muhtemel görmediğini ancak bunu yapmaya doğru ilerlediği gerçeğini de inkâr etmediğini belirtti. Zarif, üstü kapalı yaptığı açıklamada daha kapsamlı bir krize sebep olacak ‘bir olayı yönetmeye’ çalışmak zorunda kalma ihtimalleri konusunda uyardı. Zarif, Devrim Muhafızları’na ilişkin kararı ‘ahmakça’ olarak nitelemekle birlikte ABD, İranlı güçlerle nasıl başa çıkılacağını dair çatışma kurallarını değiştirmediği sürece İran’ın askeri bir karşılık verme niyetinde olmadığını ifade etti. Uluslararası alanda deniz yoluyla taşınan petrolün üçte biri Hürmüz Boğazı’ndan geçiyor. Boğaz, Ortadoğu’daki ham petrol üreticilerini, Asya bölgesi, Pasifik Okyanusu, Avrupa, Kuzey Amerika ve ötesindeki pazarlara bağlıyor. Zarif, ABD savaş gemilerinin Hürmüz Boğazı’ndan geçiş izninin devam edip etmeyeceğine dair soruya şu cevabı verdi: “Gemiler, Hürmüz Boğazı’ndan geçebilir. ABD, çatışma ve oyunun kurallarını, iletişim kanallarını ve mevcut protokolleri gözetirse o zaman biz de her ne kadar ABD’nin Körfez’deki varlığını istikrarı sarsıcı bir durum olarak görsek de aksi yönde herhangi bir adım atmayacağız.” İran ile ABD arasındaki gerilim, Trump yönetiminin geçen yıl İran ile uluslararası planda imzalanan nükleer anlaşmadan çekilerek yaptırımları yeniden yürürlüğe sokması ile tırmandı. Trump yönetimi, nükleer anlaşmadan çekilmesine gerekçe olarak Tahran’ın nükleer anlaşmanın ruhuna aykırı hareket etmesini, Ortadoğu’da istikrarı sarsmasını, 2011 yılında başlayan iç savaşta Suriye Devlet Başkanı Beşşar Esed’e destek vermesini ve balistik füze geliştirmesini göstermişti. İran Devrim Muhafızları Ordusu’nun dış operasyon kolu olan Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani, Suriye üzerinden cephe hattında göründü. Zarif, İran’ın savaşmak için kaynak harcadığı Suriye ve Irak’ta ‘uyanık’ kalacağını belirterek “Bu savaştan öyle kolayca geri çekilmeyeceğiz” dedi. Hasan Ruhani önceki gün ABD’li mevkidaşının politikalarını eleştirmesine rağmen Tahran’ın müzakere masasına geri dönmesine açık kapı bıraktı. Ruhani konuya dair şunları söyledi: “Müzakereler, sadece tüm baskılar kaldırıldığında, yasa dışı olarak benimsenen tavırlar için özür dilendiğinde ve karşılıklı olarak saygı duyulduğunda mümkündür. İran savaş ve savunma milleti olduğu gibi her daim müzakereden ve diplomasiden yana da olmuştur.” Zarif, kendi tabiriyle İran’ın hastalığından Amerikan yönetimini sorumlu tutarak Beyaz Saray’ın uluslararası anlaşmalardan çekilmekle normal bir yönetim gibi davranmadığını söyledi. Trump yönetimi daha önce Tahran’ı normal bir devlet gibi davranmaya zorlamak adına İran’a yönelik baskılarını artıracağını duyurmuştu. Zarif de 6 ay önce, İran’ın esir değişimi için ABD’ye teklif götürdüğünü açıkladı. ABD’li bir yetkili, Zarif’in açıklamalarına “ABD yönetimi, İranlı Bakan’ın söylediklerini takip etti. Bunu yapmaya kararlıysa İran’ın öncelikle masum Amerikalıları serbest bırakması gerekir” sözleri ile karşılık verdi. İranlı Dışişleri Sözcüsü ise dün ABD’nin açıklamalarına yönelik yaptığı değerlendirmede, ‘Amerikalı mahkûmların tek taraflı olarak serbest bırakılması talebinden’ hareketle kullanılan ifadeleri ‘aceleci bir yanıt’ ve müzakereleri doğru anlamamak’ olarak niteledi. Sözcü açıklamasının devamında “Amerikan yönetiminin bu yönde bir isteği varsa Dışişleri Bakanı’nın önerisi oldukça net” ifadelerini kullandı. IRNA tarafından yayınlanan bir habere göre Silahlı Kuvvetler Sözcüsü Ebulfazl Şikarcı da dün yaptığı açıklamada “ABD’nin karşısında savunmadan bahsetmeyeceğiz. Onu boğana kadar baskıda bulunacağız. Bizim sorululuğumuza dair mesajımız budur” ifadelerini kullandı. Resmi IRNA haber ajansı, İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif’in Ürdünlü mevkidaşı Eymen es-Safedi’ye Trump’ın Devrim Muhafızları’nı terör listesine ekleme kararı konusunda mesaj gönderdiğini aktardı. Ajansın haberine göre İran Sorumlusu İsmail Yasini, Ürdün Dışişleri Bakanlığı’ndaki Asya ve Okyanusya Müdürlüğü Direktörü Büyükelçi Mahir et-Taravene’ye bir mesaj iletti. İran Dışişleri, birkaç gün önce Zarif’in Devrim Muhafızları’nın terör listesine dahil edilmesinin artçı adımları konusunda mevkidaşlarına mektup gönderdiğini aktardı.