Eşi kendisi ve üç çocuğu ile ilgilenseydi, ailesinin ihtiyaçlarını karşılasaydı ve evin kirasını ödeseydi, Ümmü Halid, Husilerin Sana’da kontrol altında tuttuğu mahkemede boşanma davası açmazdı. Şarku’l Avsat’a konuşan Ümmü Halid, eşinin artık evi geçindiremediğini söylüyor. 12 yaşındaki oğlu Halid ise babasının eve nadiren uğradığını, tüm yükün annesine kaldığını ifade ederek şöyle söylüyor: “Babam, savaş öncesinde durmadan çalışırdı. Maddi durumumuz genel olarak iyiydi. Ancak beş senelik savaşın ardından bugün yoksulluğun pençesine düştük. Günlük ihtiyaçlarımızı dahi gideremiyoruz.” Ümmü Halid, ailenin yükünü gerekenden fazlasıyla kaldırmaya çalışan binlerce Yemenli kadından yalnızca biri. Bu kadınlar, son yıllarda çareyi eşlerinden boşanmakta buluyor. Böylece boşanma davaları oranları son zamanlarda -özellikle de Husilerin kontrolü altındaki bölgelerde- rekor seviyelere yükselmiş durumda. Bir bebek annesi olan İbtisam N., eskiden özel bir kurumda muhasebeci olarak çalışan eşinden ayrıldığını anlatıyor. Zirâ Husi darbesinin ardından gelen genel bir ekonomik çöküş nedeniyle eşinin çalıştığı kurumun kapandığını, işsiz kalan eşinin ailevi yükümlülüklerini yerine getiremediğini dile getiriyor. İbtisam, Şarku’l Avsat’a şu ifadelerde bulunuyor: “Eşim işini kaybettikten sonra ailevi görevlerini yerine getiremez hale geldi. Ardından, bize olan davranışları değişmeye, kışkırtıcı ve anormal bir hal almaya başladı. Yaklaşık üç yıldır ev içerisinde huzurumuz yok, sürekli bir mücadele halindeyiz. Bu durumun düzelmeyeceğini anladıktan sonra mahkemeye başvurdum ve nihayet kendisinden ayrıldım.” Zamar ilinde eski bir hükümet çalışanı olan Muhammed S., tek geçim kaynakları olan maaşını kaybetmesinin ardından, istihdam fırsatları yokluğu ve işsizlik nedeniyle üç yıldır yoksulluk ve açlık çektiklerini, bu yüzden eşinden ayrılmak zorunda kaldığını söylüyor. Şarku’l Avsat’a verdiği demeçte şu ifadeleri kullanıyor: “Maddi sıkıntılar beni derin düşüncelere sürükledi. Yalnızca üç seçeneğim kalmıştı. Ya hırsızlığa veya kanunsuz bir işe başvuracaktım, ya sokaklarda dilenecektim ya da eşimden boşanacaktım. Son seçeneğin en uygunu olduğu kanaatine vardım.” Husi grubuna ait yargı kaynaklarına göre, Yemen mahkemeleri, eşlerinden ayrılmak isteyen kadınlarla dolup taşıyor, ilgili organlar ise bu davaları sonlandırıyor. Kaynaklar, Husi grubunun kontrolü altında bulunan mahkemelerde 2019 yılında en az 61 bin boşanma davasının açıldığını ortaya koydu. Şarku’l Avsat’ın elindeki istatistikler, bu konuda diğer şehirlere göre önde giden başkent Sana’da bir sene içerisinde 14 bin davanın görüldüğüne işaret ediyor. İkinci sırada 10 bin dava ile Ibb şehri, üçüncü sırada 8 bin dava ile Sana ili, ardından ise ikisinde de 6 bin davanın kaydedildiği Amran ve Zamar illeri geliyor. Kalan 17 bin dava ise Hacca, Saada, Rayima, el-Mehvit ve Husilerin kontrolü altındaki diğer illerde paylaşılıyor. Boşanmalardan yüzde 20’sinin anlaşmalı, yüzde 70’inin ise kadının isteği üzerine yapıldığı dikkat çekiyor. Husilerin kontrolündeki topluluklarda yalnızca birkaç ay devam eden evliliklerin görüldüğü bir vakitte, Yemen mahkemeleri geçtiğimiz yıl en az 230 bin evlilik kaydı tuttu. Husi milislerin kontrolü altındaki bir bölgedeki yargı kaynağı, Yemendeki çatışma yıllarının ardından boşanma oranının yüzde 80 arttığını söylüyor. Zirâ 2012, 2013 ve 2014 yılları arasındaki boşanma davalarının 4 bin 500 ila 5 bin arasında değiştiğini ifade ediyor. Şarku’l Avsat’a konuşan kaynak, boşanma davaları yüzdesinin kötüleşen maddi durum ve erkeklerin aile ihtiyaçlarını karşılayamaması nedeniyle endişe verici seviyelere ulaştığını vurguluyor. Yemenli uzman ve sosyologlar da boşanma oranlarındaki artışın binlerce kişinin işten çıkarıldığı ve milislerin çalışanların maaşlarını yağmalamaya devam ettiği bir vakitte geldiğine, yani işsizlik ile doğru orantıda olduğuna işaret ediyor. Yemenli avukat Abdullah A. da önceki dönemlere göre savaş dönemindeki boşanma oranlarının yüzde 75 arttığını tahmin ediyor. Aynı zamanda boşanmaların yüzde 90’ının yoksulluk, maddi yetersizlik, işsizlikten, geri kalan yüzde 10’unun ise eşler arasındaki uyuşmazlık, miras meseleleri, erken evlilik ve diğer konulardan kaynaklandığına değiniyor. Şarku’l Avsat’a konuşan insan hakları aktivisti Mervan S. ise farklı bir noktaya değinerek “Nitekim maddi durum kötüleştiğinde çiftler arasında doğal olarak sorunlar ve anlaşmazlıklar baş gösteriyor. Bunlar günden güne büyüyor ve boşanmaya kadar gidiyor” diyor. Uluslararası örgütlerin raporlarına göre, ülkede yoksulluk ve gıda eksikliğinden muzdarip Yemenli sayısı, darbe ve savaş sonrasında 21 milyon kişiye yükseldi. Bunlardan 7 milyonu, işsizlik nedeniyle gıda ihtiyaçlarını karşılayamıyor.
مشاركة :