Ahmed es-Suheyl Irak’ta Haşdi Şabi bünyesinde faaliyet gösteren 4 tugayın örgütle ilişiğinin kesilerek Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığı’na bağlanması, örgüt içindeki çatlağın büyümeye başladığını gösteriyor. Peki, Irak’ta faaliyet gösteren silahlı grupları bundan sonraki süreçte hangi senaryolar bekliyor? Irak Başbakanı ve Silahlı Kuvvetler Genel Komutanı Adil Abdulmehdi, geçen hafta Haşdi Şabi Başkanı Falih el-Feyyad’a gönderdiği resmi yazıda, Haşdi Şabi bünyesindeki 2, 11, 26 ve 44’üncü Tugayların Haşdi Şabi ile ilişiğinin kesilerek idari ve operasyonel açıdan Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığı’na bağlanması yönünde talimat vermişti. Resmi yazıda belirtilen ve Iraklı Şiilerin en üst dini mercii Ali es-Sistani’ye bağlı olduğu bilinen tugayların isimleri şöyle; Ensar el-Merceiyye, Savaşçı İmam Ali Tugayları, Ali Ekber Tugayı ve Savaşçı Abbas Tugayı. Söz konusu tugaylar, 2014’te DEAŞ ile mücadele döneminde Sistani’nin ‘cihat fetvası’ üzerine kurulmuştu. Bu tugaylar aynı zamanda Haşdi Merceiyye olarak da biliniyor. Abdulmehdi’nin verdiği bu karar, Haşdi Şabi’nin İçişleri ve Savunma Bakanlıklarıyla rekabet eden alternatif bir kuruma dönüşmesini ve güvenlik kararları üzerinde büyük bir etki sahibi olmasını arzu eden bazı grupları muhtemelen hayal kırıklığına uğratmıştır. Haşdi Merceiyye’nin ayrılma kararı, Sistani’yi temsil ettiklerini ve onun talimatları doğrultusunda hareket ettiklerini iddia eden bazı silahlı grupların bahanelerinin ellerinden alınmasına ve kontrolsüz silahların devlet elinde toplanmasına katkı sunacaktır.Gidişatın düzeltilmesi Haşdi Merceiyye yönetimi, önceki gün yaptığı açıklamada, Abdulmehdi’nin kararı doğrultusunda Haşdi Şabi ile yolları ayırdığını hatırlatarak, benzer şekilde Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığı’na katılmak isteyen tugayların taleplerini ‘milli kriterler, hukuki kurallar ve anayasal sorumluluklar’ çerçevesinde inceleyeceğini belirtti. Açıklamada, “Katılımı koordine etmek için Haşdi Şabi yönetimi ve müdürlükleriyle irtibata geçilecek” ifadesine yer verildi. Şarku’l Avsat’ın Independent Arabia’dan aktardığı habere göre, Sistani’nin ‘cihat fetvasına icabet eden’ gönüllü kişileri eğitim, sağlık ve insani meselelerde desteklemeye devam edeceklerini kaydeden Haşdi Merceiyye yönetimi, Silahlı Kuvvetler Genel Komutanlığı’na geçişlerinin Haşdi Şabi’de kalan tugaylar ile koordinasyonu etkilemeyeceğini vurguladı. Yönetim ayrıca, davranışlarında misyonunu gözeten hiçbir tarafa karşı olumsuz tutum veya duygu taşımadığını yalnızca bazı gidişatları düzeltmeye çalıştığını dile getirdi.Ebu Fedek ataması Haşdi Şabi Genelkurmay Başkanı Ebu Mehdi el-Mühendis’in 3 Ocak’ta ABD hava saldırısında ölmesinin ardından boş kalan koltuğa kimin oturacağı tartışmaları başladı. İlerleyen süreçte Haşdi Şabi çatısı altındaki İran destekli silahlı gruplar harekete geçerek, Hizbullah Tugayları’nın önde gelen komutanı Abdulaziz Ebu Fedek’i Mühendis’in halefi olarak Haşdi Şabi Genelkurmay Başkanlığı’na atandığını ilan etti. Sistani’ye bağlı Haşdi Merceiyye, böyle bir atamanın ‘hukuki düzenleme gerektirdiğini ve düzenlemenin hükümet belirsizliğinin devam ettiği bu koşullarda sağlanamayacağını’ vurguladı. Ebu Fedek atamasının arkasında birçok neden yattığına işaret eden gözlemciler, bunların başında Haşdi Merceiyye’yi yalnızlaştırmak ve Haşdi Şabi içindeki çekişmelerin İran destekli grupların lehine sonuçlanmasını sağlamak olduğunu belirtiyorlar.Haşdi Şabi’yi yeniden yapılandırma mesajı Haşdi Merceiyye’nin ayrılma kararını Independent Arabia’ya değerlendiren Siyasi Düşünce Merkezi Başkanı İhsan eş-Şammari, “Haşdi Merceiyye tugaylarının ayrılması, Ebu Fedek atamasından duyulan rahatsızlığın yanı sıra Haşdi Şabi içindeki derin anlaşmazlıkların bir göstergesidir. Bu anlaşmazlıklar yeni bir durum değil ancak daha önce Haşdi Merceiyye ile diğer taraflar arasında görülmemişti” dedi. Şammari, “Haşdi Merceiyye cihat fetvasının ilk gününden bu yana gönüllülerden oluşan bir ‘alternatif güç oluşturma’ mesajı vermedi ve her zaman güvenlik kurumlarının destekleyicisi olduğuna vurgu yaptı. Hizbullah Tugayları’nın herkesçe bilinen eğilimleri ve pozisyonlarının üzerine Hizbullah Tugayları’na mensup olan Ebu Fedek’in Genelkurmay Başkanlığı’na seçilmesi, Haşdi Merceiyye’yi ayrılık kararını hızlandırmaya zorladı” ifadelerini kullandı. Şammari, açıklamasının devamında, “Ayrılma kararı, Haşdi Merceiyye’nin, Haşdi Şabi’yi yeniden yapılandırma ve orduya bağlama isteğinin açık bir mesajıdır. Haşdi Merceiyye tugayları ayrıca Haşdi Şabi gruplarının gelecekte olası bir yaptırıma maruz kalmasını istemiyor. Haşdi Merceiyye’nin ayrılma kararı, devlet içinde güvenlik kurumlarına alternatif olma arzusu taşıyan grupları zor duruma düşürdü. Sistani’nin silahlı gruplar üzerindeki koruma şemsiyesini öne sürme dönemi bitti” diye konuştu.Siyasi araç Iraklı stratejist Ahmed eş-Şerifi, Independent Arabia’ya yaptığı açıklamada, “Sistani yayınladığı cihat fetvasıyla güvenlik kurumlarını ve orduyu güçlendirmeyi hedefliyordu, devletten uzak bir kurum inşa etmeyi değil” dedi. Şerifi, “Merceiyye tugayları Haşdi Velayet (İran dini lideri Ali Hamaney’e biat eden) gruplardan değildir. Sistani, silahların devlet elinde toplanmasının zorunlu olduğu görüşünde. Dolayısıyla ayrılma kararı, bu görüş çerçevesinde alındı. Haşdi Şabi artık bir siyasi araç olarak kullanılıyor. Sistani silahlı grupların siyasi çatışmalara dahil edilmemesini istiyor” ifadelerini kullandı. Haşdi Merceiyye’nin ayrılma kararını aniden almadığını bilakis bunun süreç içinde gelişen bir durum olduğuna dikkat çeken Şerifi, Sistani’nin kendisine bağlı tugayları mezhepçi gruplardan ayrı tutmak, devlet normlarına sadık milli bir çerçeveye girmesini sağlamak ve siyasi, mezhepçi ve etnik tartışmalardan uzak tutmak istediğini söyledi.Haşdi Velayet’ten uzak tutmak Independent Arabia’ya konuşan siyasi araştırmacı Hişam el-Mevzani, “Dini mercii Ali es-Sistani’nin, kendisine bağlı tugayları başından beri İran dini rehberi Ali Hamanay’e biat eden gruplar olmak üzere diğer gruplardan ayırma hususunda bir eğilimi vardı” dedi Mevzani, açıklamasının devamında şu ifadeleri kullandı; “Sistani verdiği fetvanın sadece güvenlik alanıyla sınırlı kalmasına büyük titizlik gösteriyordu. Ancak Haşdi Şabi içindeki grupların siyasetin etkisine girmesi, Sistani’yi hesaplarını gözden geçirmeye zorladı. Sonuç itibariyle kendisine bağlı grupları İran ve ABD arasında gerilimin tırmanmaya devam ettiği bu ortamda muhtemel bir çatışmadan korumak adına Haşdi Merceiyye’nin ayrılmasına karar verdi. Sistani, geçtiğimiz süreçte bu ayrılığın işaretlerini, isminin silahlı gruplar tarafından siyasete alet edilmesine tepki göstererek vermişti. Bu tepki aynı zamanda silahlı grupları zor duruma düşürerek silahlarını devlete teslim etmeleri yolunda bir çabaydı.”