İran Ulusal Güvenlik Yüksek Konseyi (SNSC) Genel Sekreteri Ali Şemhânîye göre Tahran, dirhemin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ile ticari alışverişlerinde kullanılmasına izin veren anlaşmaların yanı sıra İranın Iraka elektrik ve gaz ihracından doğan borçların geri alınmasından sonra İran riyalinin değerinde bir iyileşme bekliyor. İranın en yüksek güvenlik yetkilisi, Irakın başkentinden döndükten sonra, Çin ve BAEye yaptığı ziyaretlerle elde ettiği ‘dikkate değer başarıların’, Bağdatın Tahrana olan borçlarını ödemek için yeni bir mekanizmaya ulaşmaktan bahseden Irak ziyareti yoluyla bu yola devam etme kararının arkasında olduğunu söyledi. Şemhânî dün Pekinden Suudi Arabistan ile diplomatik ilişkileri sürdürmek için yaptığı anlaşmayla dönmesinin ardından Bağdat, Abu Dabi ve Dubaiye yaptığı son ziyaretlerin sonuçlarını açıkladı. İran ve Suudi Arabistan 10 Martta, Çinin ev sahipliğinde 4 gün süren habersiz müzakerelerin ardından, 2016 yılından beri kopmuş olan diplomatik ilişkilerin iki ay içinde yeniden başlayacağını duyurdu. Şemhânî, BAE yetkilileriyle iki ülke arasındaki ticareti dirhem kullanarak kolaylaştırmak için anlaşmalar imzaladığını belirterek, İran döviz piyasasının koşullarının iyileştirilmesi konusunda BAE tarafıyla anlaştığını vurguladı. Şemhânî, “İranlı tüccarların yabancı para birimleriyle ilgili sorunlarını gündeme getirmenin, ülkedeki döviz piyasasının koşullarını iyileştirmek için BAE yetkilileriyle vardığımız anlaşmalara ek olarak başka bir adım olduğunu” ifade etti. Irak ile ilgili olarak Şemhânî, ekonomik düzeydeki adımlardan birinin Bağdatta atıldığını söyledi. Zira iki taraf, ABD yaptırımları altında Irakta dondurulan İran varlıklarını harcamak için yeni bir mekanizma üzerinde anlaştı. İranlı yetkiliye göre bu paranın temel ihtiyaç maddelerinin satın alınmasında kullanılmasına karar verildi. Şemhânîye ziyaretinde İran Merkez Bankası Başkanı ve ekonomik, siyasi ve güvenlik sektörlerinden yetkililer eşlik etti. İranlı yetkili, Iraklı yetkililerle yaptığı yoğun görüşmelerde, “kapsamlı iş birliğinin önündeki bazı engellerin kaldırılması konusunda ortak ve etkili çözümlere ulaştıklarını” dile getirdi. Bağdat ile Tahran arasında iki ülke sınırlarında güvenliği kontrol etmeye yönelik güvenlik anlaşmasının imzalanmasını “çok önemli bir olay” olarak nitelendiren Şemhânî, “İki ülke, çeşitli boyutlardaki bu anlaşmaları imzalayarak Kürdistan bölgesinden İrana karşı güvenlik karşıtı tedbirleri alan devrim karşıtı grupların kötülüklerini belirli bir planla ortadan kaldırmaya çalışacak” dedi. İran hükümetinin medya sitesinde yer alan habere göre Şemhânî, “Cumhurbaşkanının emriyle siyasi, ekonomik ve güvenlik amaçlı Çin ve BAEye yapılan ziyaretler büyük başarılarla sonuçlandı. Buna binaen Irakı ziyaret ederek bu rotaya devam etme kararı alındı” ifadelerini kullandı. İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan düzenlediği basın toplantısında Şemhânî’nin Irak ve BAE gezisinin dört ay önce planlandığını söyledi. Söz konusu ziyaretlerin ağırlıklı olarak doğası gereği güvenlik meselelerini kapsadığını ifade ederek “bugünlere tesadüfen gelindi” diyen bazı iç sesleri dış politikada ikiyüzlülük yaratmaya çalışmakla suçladı. Abdullahiyan, “Dış politikada olup bitenler, sistemdeki üst düzey yetkililer, Cumhurbaşkanı, Dışişleri Bakanlığı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ve dış politikada görevleri olan diğer ilgili kurumlarla tam bir koordinasyon içinde yapılıyor” dedi. İran medyası, Şemhânînin açıklamalarına paralel olarak İran Merkez Bankası Başkanı Muhammed Rıza Farzinin şu sözlerine yer verdi: “BAE ziyareti sırasında iki ülke arasında dirhem para birimi kullanılarak ticareti kolaylaştırmak için gerçekleştirilen atılım ve Iraktaki atılımla, döviz piyasasının bugün başlayan yeni yılda bir iyileşmeye sahne olacağı kesindir.” Farzin gazetecilere verdiği demeçte, “Irak Başbakanı Muhammed Şiya es-Sudani ile iyi ve etkili bir görüşme gerçekleştirdik” diyerek Sudaninin ayrıntılara girmeden “Irak Merkez Bankası Başkanı’na talimat verdiğini” kaydetti. Irak Merkez Bankası Başkanı ve Irak Ticaret Bankası CEOsu ile 3 saat süren bir görüşme gerçekleştirdiğini belirten Farzin, şunları kaydetti: “Ülkemizdeki temel ihtiyaç maddelerine yönelik Iraktaki petrol ve gaz satışından büyük rezervlerimiz var. Ancak meydana gelen bazı gecikmeler, bu malları taşıyan gemiler için sorun yarattı.” İki tarafın ödemelerin hızlandırılması ve takibini görüştüğünü ifade eden Farzin, devlete ait Mehr Haber Ajansı’nın aktardığına göre, “Tüccarların ve temel mal ithalatçılarının sorunlarının çözümü için günlük olarak iş takibi yapmak üzere sürekli toplantılar yapılmasına karar verildi” dedi. Şarku’l Avsat’ın Bonbast.com ve Bazar360.comdan aktardığı verilere göre Nevruzdan saatler önce İran serbest piyasasında bir doların fiyatı 494 bin riyale ulaştı. Bu, İran riyalinin, İran ile Suudi Arabistan arasında bir anlaşma yapıldığını açıkladıktan sonra bir buçuk aylık bir süre içinde uğradığı kayıpların bir kısmını telafi etmesinden sonraydı. Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ve Tahranın çözülmemiş sorunları çözmek için yeni bir anlaşmayı duyurmasının ardından nükleer program üzerindeki gerilim de azaldı. Riyal, 11 Martta dolar karşısında 447 bine yükselmişti. Şubat ayı sonlarında ise dolar başına 601 bin 500 ile rekor bir düşük seviyeye geriledi, ancak Mart ayında toparlandı. Yıllık enflasyon yüzde 50nin üzerinde seyrederken, İranlılar tasarruflarının değerini döviz veya altın alarak korumaya çalışıyor. Reuterse göre riyal, İranlı genç bir Kürt kadının polis nezaretindeyken ölmesinin ardından Eylül ayında ülke çapında başlayan protestolardan bu yana değerinin yaklaşık yüzde 30unu kaybetti. Döviz tüccarları riyaldeki düşüşün kısmen huzursuzluktan, İranın insan hakları siciline yönelik Batı yaptırımları karşısında artan izolasyonundan ve Rusyanın Ukraynada İran yapımı insansız hava araçları kullanmasından kaynaklandığını söylüyor.