Iraklı çiftçi Şakir Salih, DEAŞ’tan korktuğunu ancak onun yenilgisine ilişkin hissettiği korkunun daha büyük olduğunu dile getirdi. Salih, bunu söyledikten sonra, kendisinin radikalleri desteklemediğine dair insanları ikna etmenin büyük bir sorun olduğunu vurguladı. Irak kuvvetleri, DEAŞ’ı Bağdat’ın kuzeyindeki Salahaddin şehrinden çıkarttığında, Salih de DEAŞ ile birlikte bölgeden ayrıldı. Salih (49), “DEAŞ’ın hükmü altında yaşadığımız için bizi de öldüreceklerini düşündük. Bu yüzden kaçtık” diyerek, DEAŞ’ın hezimetine yardım eden Şii gruplara atıfta bulundu. DEAŞ ile birlikte kalma sebeplerinin bu olduğunu ifade eden Salih, “Onlara alıştık. En azından hayatta kalmak için ne yapmamız gerektiğini biliyorduk” diye konuştu. Salih şu an,Suriyenin kuzeydoğusunda, yaklaşık 70 bin Iraklı ve Suriyelinin yanı sıra binlerce DEAŞ destekçisinin bulunduğu el-Hol Kampı’nda yaşıyor. Kampta yaşayan Suriyeli Fatma ise, Reuters muhabirine şunları söyledi; “Eğer Allah izin verirse, DEAŞ geri gelecek.” Irak, el-Hol kampında yaşayan yaklaşık 30 bin vatandaşını geri almaya hazırlanıyor. Ancak, DEAŞ ile gerçek bağlantıları olanlar ile kendilerini terör örgütü içinde sıkışmış halde bulanların birbirinden nasıl ayrılacağı konusunda ikilemde kalıyor. İnsan hakları ve yardım grupları, yardım kuruluşlarının itirazlarının ardından, Bağdat’ın son zamanlarda el-Hol Kampı’ndan gelenleri alıkoymak için ayrı bir kamp inşa etme fikrinden vazgeçtiğini belirtti. İnsan hakları ve yardım gruplarında görevli yetkililer, Irak tarafından yapılan son teklifin, onları izole edilmiş alanlarda bulunan ve güvenlik güçleri tarafından korunan binalara yerleştirmek olduğunu bildirdi. Irak İnsan Hakları Komisyonu üyesi Ali Bayatlı, kampların geçici olduğunu ve insanların orada sonsuza dek yaşayamayacağına dikkat çekerek, tek çözümün bu kişiler için devletin kontrolü ve koruması altındaki alanların tahsis edilerek, entegre edilmeleri için bu insanlara iş ve hizmet sağlamak olduğunu söyledi. Yardım kuruluşlarında görevli bazı çalışanlar ise, yardım kuruluşlarının olası insan hakları ihlalleri nedeniyle yeni bir gözaltı kampı veya gözaltı bölgesine destek sağlayamayacağının altını çizdi. El-Hol Kampı’nda yaşayanların çoğu, DEAŞ’ın Suriye’nin doğusunda kontrol altında tutmuş olduğu son toprak parçasından geldiği için radikal olanlar ile olmayanları birbirinden ayırmak veya radikal olanların görüşlerinin değişmesini sağlamak pek de kolay değil. Batılı yetkililer, Bağdat’ın, El-Kaide’den koparak ortaya çıkan DEAŞ’ınhakimiyeti döneminde yaptığı gibi tahminlerinde yanılması halinde küresel güvenliğin yine tehdit altına girebileceğini düşünüyor. ABD tarafından desteklenen YPG tarafından kontrol edilen kampta yaşayanların çoğu, DEAŞ’ı desteklemediklerini söyleyerek, sadece onların yönetimi altında yaşamayı başardıklarını dile getiriyor. Salih ve diğer Iraklılar, DEAŞ unsuru olduğundan şüphelenilen kişilerden ayrı çadırlarda yaşarken, kampta yaşayan yabancı unsurları radikaller olarak nitelendiriyor. Irak hükümeti, söz konusu kişilerin mevcut kamplar ve yerleşim alanlarından geri getirilmesinin, onları DEAŞ yönetimi altında acı çeken aktivistlerin saldırılarından koruyacağını ve radikal fikirlerin yayılmasının önlenmesine katkıda bulunacağını düşünüyor. New York merkezli İnsan Hakları İzleme Örgütü (HRW), el-Hol Kampı sakinlerini kamplar yerine evlere dönüştürülmüş konutlara yerleştirmenin mümkün olduğunu ifade etti. HRW’de araştırmacı olan Belkees Will, “Düşündükleri şey biraz daha sürebilir. Bu da, insanların orada daha uzun süre bekleyecekleri anlamına geliyor” dedi. HRW, daha önce yaptığı bir açıklamada, bu gibi planların dava görülmeden keyfi gözaltıları yasaklayan uluslararası hukuku ihlal anlamına geldiğini belirtmişti. Bağdat, ABD tarafından kontrol edilen ve DEAŞ lideri Ebubekir Bağdadi’nin bir dönem gözaltına tutulduğu Bucca Kampı’nda yaşananların tekrar etmesini istemiyor. Irak Başbakanı Adil Abdulmehdi,bu yılın başlarından yaptığı bir konuşmada,Irak’ıninsan haklarına saygı duyduğunu ancak DEAŞ destekçilerinin bir kez daha topluma sızmaması için güvenlik önlemleri alınması gerektiğini vurgulamıştı. Şu an mülteci kamplarında yaklaşık 450 bin Iraklı yaşıyor.İnsani yardım çalışanları, bazen bu kamplara erişimlerinin engellendiğini söylüyor. Kampta yaşayanlar ise, DEAŞ ile gerçekten veya iddia edildiği üzere bağlantıları olması nedeniyle bir daha asla eve dönmeyeceklerini düşünüyor. Batılı yetkililere göre, ister kamplarda, ister korunaklı konutlarda tutulsunlar veya ister serbest bırakılsınlar, DEAŞ’ın gölgesi altında yaşamış Sunniler kendilerini dışlanmış hissettikçe, bu durum DEAŞ’ı yeniden kurmak isteyen radikaller tarafından istismar edilme ihtimalini artıyor. Sünni topluluklarının çoğu, dini doktrinine bakmaksızın düşman olarak gördüğü herkese zulmeden DEAŞ’ın yenilgisini memnuniyetle karşıladı. Ancak Sunnilerden bazıları, Şii milislerin kontrolü altına giren bölgelere geri dönmeleri halinde dışlanma veya tutuklanmaktan korkuyor. Irak’taki bazı Şii gruplar, kafir olarak nitelendirdiği Şii grupları öldüren DEAŞ bölgesinde yaşamış Sunnilere karşı intikam saldırıları gerçekleştirmekle suçlandı. Salih ve ailesi, Irak kuvvetlerinin DEAŞ’ı 2015 yılında Selahaddin’den çıkarmasıyla bölgedeki evlerinden ayrılmıştı. Salih, “El Kaim saldırılara maruz kaldığında, bizi Suriye’ye götürmeleri için kaçakçılara para ödedik. Eve geri dönmeliyiz ancak Şii gruplar orayı kontrol altında tuttuğu sürece bunu yapmayacağız. Bizi öldürecekler veya bizi hapsedecekler.Tarım alanımızı yok ettiler. Orayı ateşe verdiklerini videoda gördüm” dedi. Irak Göç ve Göçmen Bakanlığı ile Başbakan Abdulmehdi, el-Hol Kampı’nda gözaltında tutulanlara ilişkin mevcut planlar hakkında yorum yapmaktan kaçındı.