ABD’nin geçtiğimiz hafta İran yaptırımlarını atlatmak için ortak ödeme mekanizması INSTEX’in faaliyete geçtiğini duyuran AB ülkelerinden sonra Irak’ın da benzer bir mekanizma kurduğu iddia edildi. Irak, İran’dan başta elektrik ve doğal gaz olmak üzere enerji ithalatını sürdürmek ve ABD yaptırımlarını atlatmak için bir ‘çıkış’ yolu arıyor. AFP’ye konuşan üç Iraklı yetkilinin açıklamalarına göre ‘Özel Amaçlar Mekanizması’ adı verilen sistem, Irak’a İran’dan aldığı enerji karşısında Irak dinarıyla ödeme yapmasını sağlayacak. Buna karşılık İran’ın sadece temel tüketim maddelerini satın alabileceği belirtiliyor. Iraklı yetkililer, Bağdat’ın bu alternatif çözüm sayesinde yaptırımlara maruz kalmadan İran’dan enerji ithalatını sürdürebileceği ve böylece geçen yıl yaşanan elektrik kesintileri sebebiyle patlak veren geniş çaplı protestoların önüne geçebileceğini belirtiyor. Irak Hükümetinden üst düzey bir yetkili, söz konusu mekanizmanın ABD, İran ve Iraklı yetkililer arasında aylarca süren görüşmelerin ürünü olduğunu ifade etti. Yetkili, “Irak Hükümeti, İran’dan alacağı doğalgaz karşılığında Irak içerisindeki özel bir bankaya Irak dinarıyla ödeme yapacak. Ancak İran bu parayı nakit olarak çekemeyecek. Yalnızca Irak dışından mal almak için kullanabilecek” dedi. Iraklı iki yetkili de söz konusu hesabın Irakın en büyük bankacılık kuruluşu ve sermayesi tamamen devlete ait olan Irak Ticaret Bankası (TBI) eliyle oluşturulacağını aktardı. Yetkililer, mekanizmanın görüşüldüğü müzakerelere TBI heyetinin de katıldığını belirtirken bankadan ise henüz bu yönde bir açıklama yapılmadı. İran Petrol Bakanı Bijen Namdar Zengene daha önceki açıklamasında, Irakın İrana yaklaşık 2 milyar dolar tutarında doğal gaz ve elektrik borcu olduğunu belirtmişti. Her ne kadar ABD’li bir yetkili söz konusu mekanizmanın kurulduğundan haberleri olduğunu söylese de Washingtonın Bağdat Büyükelçiliği konu hakkında yorum yapmayı reddetti.     İran cephesinden de böyle bir mekanizmanın kurulduğu bilgisi henüz doğrulanmış değil. İki Iraklı yetkili açıklamalarında, Bağdat’ın bu ödeme mekanizmasını ABD’nin bilgisi dahilinde kurduğunu belirtirken Irak tarafından hesaba herhangi bir meblağ yatırılıp yatırılmadığı konusunda ise bilgi vermekten kaçındılar. Ancak yetkililerden biri “Irak, İran’a olan borcunu başka nasıl ödeyebilir? Başka bir seçeneğimiz yok” açıklamasında bulundu. Irak Elektrik Bakanlığı Sözcüsü Musab el-Muderris, daha önce basına yaptığı açıklamada "2 bin 800 megavat elektrik üretebilmek için İrandan günlük 28 milyon metreküp doğal gaz ithalatı sürüyor” dedi. Muderris, doğal gaz ithalatını 35 milyon metreküpe çıkararak 3 bin 500 megavatlık elektrik üretmek istediklerini kaydetti. Irak Kürt Bölgesel Yönetiminin (IKBY) Süleymaniye kentindeki Bölgesel ve Uluslararası Araştırma Enstitüsü’nde araştırma görevlisi olarak görev yapan Ahmed et-Tabakcıli, Irak eliyle kurulmaya çalışılan mekanizmanın INSTEX’in bir benzeri olduğunu söyledi. INSTEX, Almanya, Fransa ve İngilterenin ABD yaptırımlarını atlatarak İranla ticaret yapmak amacıyla kurduğu ve geçen guma günü faaliyete geçtiğini duyurduğu ortak ödeme mekanizmasının adı. Washington yönetimi, İranla nükleer anlaşmadan tek taraflı olarak çekilmesinin ardından İrana yönelik ilk yaptırım paketini 7 Ağustos 2018de, ikinci yaptırım paketini de 5 Kasım 2018de devreye sokmuştu.