Milyarder Jeff Bezos özel uzay yarışına girme ilhamını 50 yıl önce gerçekleştirilen Apollo 11 görevinde “Neil ve Buzz’ın Ay’a inişini” izlerken aldığını söylüyor. Neil Armstrong ve Buzz Aldrin tarafından gerçekleştirilen 20 Temmuz 1969 tarihli inişin ona bir virüs gibi “bulaştığını” CBS News’a aktaran Jeff Bezos, “Siz tutkularınızı kovalamıyorsunuz, onlar sizi kovalıyor. Uzun süredir bunun hayalini kuruyor ve hazırlığını yapıyordum” dedi. Independent Türkçede yer alan Andrew Buncombenin haberine göre Bezos, “Eğer biz insanlar gelişen bir medeniyet olmaya devam etmek istiyorsak uzaya çıkmalıyız. Gezegenimizi yok etme sürecindeyiz. Güneş sistemindeki diğer tüm gezegenlere robotik yoklayıcılar gönderdik ama tek uygun olan bu. Gezegenimizi korumak zorundayız. Bunu uzaydaki kaynakları kullanarak yapabiliriz” diye ekledi. Amerikalı astronotların Sovyetler Birliği’ni bir Soğuk Savaş çekişmesinde aya ilk ayak basanlar sıfatıyla alt etmesinden yarım asır sonra, uzay endüstrisi hayli farklı görünüyor. Çin, Hindistan ve Avrupa, ABD’nin üstünlüğüne meydan okuyor ve ABD’de, birkaç düzine özel şirketin arasında, üç büyük oyuncu uzay turizmini ve keşif sektörünü ele geçiriyor: Bezos’a ait Blue Origin, Richard Branson’ın Virgin Galactic’i ve Elon Musk’la SpaceX. Bu hafta, suikaste kurban giden başkan John F. Kennedy’nin kızı Caroline Kennedy’nin yanında görülen Bezos, “Bugün bu yapabildiğimiz şeyleri yapabilme sebebimiz, aslında devlerin omzunda duruyor olmamız” dedi. 1962’de Kennedy, on yılın sonunda aya ulaşma yemini etmişti “çünkü öğrenilmesi gereken yeni şeyler vardı”. Bezos kendisinin ve diğerlerinin şu an yaptıklarının yalnızca “daha önce başarılanlar sayesinde” olduğunu söyledi. Birinin özel uzay projesine girmenin heyecan arayışındaki orta yaşlı bir milyarderin egosunu tatmin etme yolu olduğunu düşünmesi bağışlanabilir. Ancak Branson (68), Bezos (55) ve Musk (48)’ın projeleri yıllar önce başlamıştı.Blue Origin,  SpaceX ve Virgin Atlantic Amazon’un kurucu ortaklarından dünyanın en zengini Bezos, Blue Origin’i 2000’de kurdu, Musk 2002’de SpaceX’i başlattı, Branson ise 2004’te Virgin Atlantic’i kurdu. Branson’ın ilham kaynağı da Apollo görevlerini izlemekti. Branson yaptığı açıklamada, “Ay’a iniş bende uzaya gitme isteğini uyandıran şeydi” demişti. Çocukken siyah beyaz televizyonda izlemiştim ve bu sene de 50. yıldönümü, kutlamak için oldukça güzel bir yıl. Michigan Üniversitesi’nden uzay yolculukları uzmanı ve mühendislik profesörü Iain Boyd, üç milyarderin farklılıklarına rağmen benzer bir hayal kırıklığından ilham almış olabileceğini söyledi. Apollo görevlerinin ardından geçen onlarca yılda uzay mekiği programının kısıtlı başarısı ve Nasa’nın giderek azaltılan bütçesinin ziyan edilmiş bir fırsat hissi yarattığını belirtti. The Independent’a konuşan Boyd, “Ay’a inen insanları görmüş bir kuşak vardı. Fakat sonra bu hayal kırıklığını hissettiler” dedi. Boyd sonuç olarak Bezos, Musk ve Branson gibi özel girişimcilerin bu boşluğu doldurmak adına harekete geçmelerinin doğal olabileceğini söyledi. SpaceX’in kuruluşundan birkaç yıl sonra bir grup bilim insanıyla beraber henüz manşetlere çıkacak kadar meşhur olmamış Musk’ı dinlediğini aktaran Boyd, “Onda uzayla gerçekten ama gerçekten ilgilenen bir insan görmüştüm” dedi. Branson’un şimdiki projesi altı yolcu ve iki mürettebatı iki araç vasıtasıyla yeryüzünden 100 kilometre yükseğe, atmosferin sınırına taşımayı amaçlıyor. WhiteKnightTwo isimli ilk araç, taşıdığı VSS Unity’den yaklaşık 16 kilometre yükseklikte ayrılacak. İkinci araç VSS Unity ise onu saatte 4 bin kilometre hızla 110 kilometrelik irtifaya çıkarabilecek roket motorunu ateşleyecek. Yolcuların ikinci araç yeryüzüne süzülerek inmeden önce 5 dakika boyunca ağırlıksız ortamı deneyimlemesi bekleniyor. Virgin Galactic, 2014’te bir test uçuşunda pilotun hayatını kaybetmesine ve yardımcı pilotun ağır yaralanmasına neden olan ölümcül kazadan sonra mürettebatla ilk başarılı test uçuşunu şubat ayında gerçekleştirdi. Uçuş Kaliforniya’da, Mojave Çölü’nün üzerinde yapıldı. Pilotlar Dave Mackey ve Michael Masucci, astronot eğitmeni Beth Moses ile beraber yaklaşık 90 kilometre irtifaya ulaştı. Bu yükseklik, hem geçtiğimiz Aralık ayının insansız uçuşunda erişilen, hem de Amerikan Hava Kuvvetleri’nce “uzayın” tanımı olarak kullanılan yüksekliği aşsa da, Uluslararası Astronomi Federasyonu tarafından uzayın başlangıcı olarak belirlenen “Karman hattı” adlı 62 mil (yaklaşık 100 kilometre) irtifadaki sınırı geçemedi."Büyüsü karşısında hepimiz hayrete düştük" Moses, “Sessiz, güzel ve kolaydı; pilotlarımızla beraber kokpitte bulunup zirveye çıkışımızı kutlamaktan çok mutluluk duydum” dedi ve ekledi: “Bunun büyüsü karşısında hepimiz hayrete düştük”. Bu yaz Social Capital Hedosophia (SCH) ile birleşme ve halka açılma planını duyuran Virgin Galactic, 250 bin dolarlık (yaklaşık 1,4 milyon TL) fiyatı ödemeyi göze alan 600’den fazla kişiden 80 milyon dolar (yaklaşık 452 milyon TL) topladıklarını duyurdu. İlk uçuşlarını en kısa zamanda gerçekleştireceklerini söyleyen Branson, Apollo’nun yıldönümünü de uçuşta yer alarak kutlamayı umduğunu aktardı. İlk 600 kişi arasında Justin Bieber’ın da olduğu söyleniyor. Bezos’un şu anki planında tekrar kullanılabilir roketlerle mürettebatı taşıyan bir kapsülü yaklaşık 94 kilometreye çıkarmak var. Roket daha sonrasında fırlatma rampasına geri inecek ve mürettebatı taşıyan kapsül ayrılıp paraşütler yardımıyla iniş yapacak. Bu bahar sözcünün Amerikan medyasına yaptığı açıklamada  “New Shepard” roketleriyle uzaya “toplamda 11 uçuş yapıldığı, iki New Shepard yardımcı roketininse birbirini takip eden beş seferde çıkıp geri indiği” aktarıldı. Birçok açıdan Musk’ın planları en iddialıları. SpaceX şimdiden uluslararası uzay istasyonunun stok tedariğini tekrar kullanılabilir roketlerle sağlarken, Güney Afrika doğumlu girişimci Mars’a insan göndermek de istiyor. Musk projesinin 2026 gibi erken bir tarihte Kızıl Gezegen’e insan göndermeye hazır olabileceğini söylemişti, bilim insanlarıysa bu dev girişime kuşkuyla yaklaşıyor. Sıklıkla tutamayacağı sözler vermekle suçlanan Musk, geçen yıl HBO’da Axios’a, “SpaceX roketlerinden biriyle bizzat Mars’a gitme” ihtimalinin yüzde 70 olduğunu düşündüğünü söylemişti. Musk, “Ne yapılması gerektiğini gayet iyi biliyorum, oraya taşınmaktan bahsediyorum” diye eklemişti. Bezos da başka gezegenlere insan gönderme fikrinden bahsetmişti. Geçen yıl, Wired dergisinin 25. yıldönümü kutlama etkinliğinde konuşan Bezos, güneş sisteminde yaşayan “bir trilyon insan” görmeyi umduğunu aktarmıştı. Bezos, “İnsanlar Dünya’nın gerçekten de bir sonu olduğu hakikatine karşı çıkmaya başlıyor” dedi. Uzmanlar Branson, Bezos, Musk ve diğerlerinin özel uzay projelerinin yalnızca teknoloji ve uzay değil, hukuk gibi alanlarda da yeni zorluklar ortaya koyduğunu söylüyor. Michigan Üniversitesi’nde akademisyen Boyd, henüz Federal Havacılık Kurumu’nun, daha önce başarısız olan denemeler üzerindeki yasağı dışında, uzay seyahatini düzenleyen herhangi bir kuralının olmadığını aktardı. Branson Federal Havacılık Kurumu’nun şirketine ticari uzay uçuşu lisansı verdiğini söylüyor. Uzmanlara göre 1967’de Birleşmiş Milletler (BM) kararıyla imzalanan, uzayda nükleer silahların bulunmasını yasaklayan Dış Uzay Antlaşması da benzer şekilde yetersiz. Diğer gezegenlere ulaşma acelesinin bizim gezegenimize nelere mal olabileceğine dair sorular da var. Kimilerine göre, insanlığa Mars gibi dış gezegenlere ulaşabileceğini söylemek, iklim değişikliğinin yarattığı giderek derinleşen krize cevap verme zorunluluğunun göz ardı edilmesine neden oluyor. Pensilvanya Eyalet Üniversitesi’nden iklim uzmanı ve yer bilimleri profesörü Michael Mann, “Bezos’un Carl Sagan’ın toplu eserlerine sahip olduğunu web sitesinden görebiliyorum. Ona bu konuda Carl Sagan’ın neler söylediğini okumasını öneririm” dedi. Mann, “Sagan uzay seyahatlerini herkes kadar seviyordu ve bir gün kozmoza seyahat edeceğimizi düşünüyordu. Ama bunun gerçekleşmesi için kısa vadeli umutlarla ilgili hiçbir yanılsama taşımıyordu. Tam da bu yüzden hayatının son aşamasını bu gezegenin korunması gerektiğini anlatmaya adamıştı” ifadelerini kullandı. Mann buna ek olarak, “Bay Bezos’un Sagan’ın bilge tavsiyelerine kulak vermesi ve bütçesini -çevrenin korunması ve özellikle de iklim değişikliğinin yaratacağı yıkımın engellenmesi gibi- belirtilen amacına gerçekten de ulaşabilecek şeylere ayırması gerekiyor” dedi.