Irak’ta memur ve emekliler başta olmak üzere toplumdaki birçok kesim, petrol fiyatlarındaki çöküşle birlikte ufukta görünen ekonomik krizin merkezi hükümeti önümüzdeki birkaç ay içinde maaşları ödeyemez hale getirmesinden endişe ediyor. Ülke bütçesinin yaklaşık yüzde 90ı petrol gelirlerine dayanıyor. Bazı hükümet yetkililerinin konuyla ilgili verdiği güvenceler de endişeleri yatıştırmaya yardımcı olamadı. Bu güvencelerin ‘belirsizliği ve güven telkin etmemesi’ mali ve ekonomik geleceklerinden endişe eden çoğu vatandaşın daha çok paniklemesine sebep oldu. Özellikle hükümetin memur maaşlarında büyük bir kesintiye giderek, memurları ‘zorunlu tasarruf’a zorlamaya hazırlandığı yönündeki yorumlar endişelerin artmasına yol açtı. Irak Maliye Bakanlığı’nın dün yayınladığı yönergeyle, memur ve emekli maaşlarına fon ayırma ve ödeme yapılmasına ilişkin daha önceki tüm onayları askıya alma talimatı vermesi, ülkeyi bekleyen mali sorunların boyutlarını ortaya koyuyor. Maliye Bakanlığı Bütçe Dairesi Genel Müdürü tarafından gönderilen genelgede, önergede yer alan karara ilişkin detaylara yer verildi. Genelgede söz konusu kararın “petrol fiyatlarındaki düşüş sebebiyle Nisan ayında yaşanan likidite sıkışıklığının” göz önüne alınarak verildiği belirtildi. Kararın Başbakan’ın talimatı doğrultusunda alındığına işaret edildi. Genelgeye göre ‘maaşlar, sosyal koruma ağı ve emekli aylıkları, kurumsal maaşlar, hibe fonları, temizlik maaşları, seçilenlerin maaşları, Sağlık Bakanlığı ve iller genelindeki sağlık dairelerinin finansmanı’ gibi fonların ayrılması ve ödeme yapılmasına ilişkin daha önce yapılan onaylar askıya alınacak. Çoğu ekonomist hükümetin önümüzdeki aylarda memur maaşlarını düşürme yoluna gideceğini savunurken, Irak Meclisi Maliye Komisyonu bu senaryoyu reddederek, hükümetin bu şekilde bir yönelimi olmadığını vurguladı. Maliye Komisyonu üyesi Ahmed es-Saffar, yaptığı açıklamada, “Maliye Komisyonu servet dağılımında eşitliği sağlamayı, daha yüksek ve daha düşük maaşlar arasındaki farkı azaltmayı ve gider kalemlerini azaltmayı amaçlayan standartlar belirlemiştir. Uzmanlar petrol fiyatlarının yeniden iyileşeceğini ve krizin kısa süreli olduğuna vurgu yapıyorlar. Ancak krizin sürmesi halinde Merkez Bankası’ndan borçlanma, zorunlu olmayan giderlerin kısılması ve yatırımları durdurarak maaşların güvence altına alınması gibi başka yollara başvurulacaktır” dedi. Bağdat Üniversitesi Ekonomi Profesörü İhsan Cabr, hükümetin borçlanma gücünün olmasını ihtimal dahilinde görmediğini ve hükümetin önümüzdeki aylarda memur maaşlarını düşürme yoluna gideceğini söyledi. Şarku’l Avsat’a konuşan Cabr, “Ülke 2014’te bile daha az şiddetli bir krizle karşılaşmıştı. Akabinde yaklaşık 16 trilyon Irak dinarı tutarındaki iç borçlanma ile krizin üstesinden gelindi. Fakat bugün aynı borçlanma imkanı mevcut değil. Bunun birçok sebebi var; onlarda biri de yerli paranın yüzde 80’inin şu an bankacılık sisteminin dışında ve vatandaşın evinde olmasıdır. Hükümetin iç borçlanma kapasitesini çoktan tükettiğini düşünüyorum” ifadelerini kullandı. Cabr, “Hükümet, memur ve diğer kesimlerin maaşları konusunda Haziran ayına kadar güvence verebilir. Bundan sonraki süreçte kıdemli memurların maaşı ile en düşük maaş arasındaki orana bağlı kalarak yüzde 35lik bir maaş kesintisine başvuracak. Düşük petrol fiyatları, bundan önceki yolsuzluklar ve ülke varlıklarının tamamen tükenmesi göz önüne alındığında yeni istihdam, yatırım ve proje gibi meseleler tarih oldu” diye konuştu. Yerel gözlemciler, halktaki endişenin yalnızca petrol fiyatlarındaki çöküşten kaynaklanmadığını aynı zamanda koronavirüs salgını nedeniyle hareketin durması ve pazarlarda iş yapılamamasının da bu endişenin kaynağı olduğuna dikkat çekiyorlar. Gözlemciler, son zamanlarda çok sayıda Iraklı vatandaşın kişi başı 30 bin dinarlık sosyal yardıma başvurmak zorunda kaldığını belirtiyor. Kalkınma Bakanlığı’nın yayınladığı son istatistiklere göre, yardım başvurusunda bulunan vatandaş sayısı 15 milyonu aşmış durumda. Ekonominin geleceği ve memur maaşlarının düşürülmesine ilişkin endişeler yalnızca Irak’ın vilayetleriyle sınırlı değil bilakis aynı durum Irak Kürt Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) yaşayan memurlar başta olmak üzere vatandaşların tümü için geçerli. Nitekim IKBY’deki memurlar, özellikle Erbil-Bağdat hattında yaşanan son petrol anlaşmazlığı nedeniyle maaş kesintisi riskiyle karşı karşıya bulunuyor. Irak Meclis Genel Sekreterliği, bu ayın ortasında Maliye Bakanlığı’na gönderdiği resmi yazıda, 2019 bütçesinde öngörülen 250 bin varillik petrol gelirini Bağdata teslim etmediği için IKBY’nin bütçe ve memur maaşlarını kesme talimatı vermişti. IKBY Hükümeti, bütçe ve memur maaşlarının siyasi baskı aracı olarak kullanılmasını reddettiklerini belirterek, karara tepki gösterdi. IKBY Hükümet Sözcüsü Cotyar Adil, Irak Meclisi’nde Kürt siyasi partiler ile merkezi hükümet heyeti arasında gerçekleşen görüşme sonrasında Erbil’de basın toplantısı düzenledi. Adil, “Toplantı olumluydu. Toplantıda Irak Meclisi’ndeki Kürt blokları ile müzakere komitesi arasında sürekli koordinasyon ve işbirliği de dahil olmak üzere bir dizi noktada uzlaşı sağlandı. Toplantıda IKBY halkının rızkının ve memur maaşları meselesinin siyasi ihalede kullanılan bir baskı aracı olarak kullanmanın doğru olmadığı vurgulanmıştır. IKBY Hükümeti, 2019 yılının sonlarında merkezi hükümet ile yaptığı petrol-bütçe anlaşmalarına ve bunun sonucunda ortaya çıkan uzlaşmalara bağlıdır” diye konuştu.