Birleşmiş Milletler (BM) Suriye Özel Temsilcisi Geir Pedersen, 2011 baharında patlak veren krizden bu yana Suriye hükümeti ve Suriye Müzakere Heyeti’nin Anayasa Komitesi isimleri ve çalışma usulleri üzerinde uzlaşmalarını kolaylaştırarak, Suriyeliler arasında ilk anlaşmanın imzalanmasında başarılı oldu. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Pedersen’den taraflar arasında yürüttüğü görüşmeler hakkında bilgi aldıktan sonra ‘güvenilir, dengeli ve kapsayıcı bir komitenin kurulduğunu ve ilerleyen haftalarda toplanacağını’ açıkladı. Guterres ayrıca komitenin, ‘tüm Suriyelilerin meşru isteklerini karşılayacak ve Suriyenin egemenliğine, bağımsızlığına, birliğine ve toprak bütünlüğüne bağlı kalacak bir siyasi sürecin başlangıcını oluşturacağını ifade etti. Pedersen yılbaşında göreve geldiğinde, Suriye, bölge ve uluslararası sorun okyanusunda yelken açmaya istekliydi. Pedersen, selefi olan diğer BM Temsilcilerinden farklı olarak, komitenin oluşturulmasında ve karar alma süreçlerinde Suriye’nin egemenliğine öncelik verme ilkesine bağlı kaldı. Norveçli diplomat bu yolda yürürken şu adımları attı: Birincisi, hükümetle ve Müzakere Heyeti’yle eşit şekilde ilgilenmek ve tarafları siyasi bir anlayışa itmek. Bu durum hem Şam’a hem de Müzakere Heyeti merkezinin bulunduğu Suudi Arabistan’ın başkenti Riyad’a düzenlediği ziyaretlerde belirgin bir biçimde görülebiliyordu. Pedersen ilk olarak Şam’da resmi söylemin kilit unsuruna meydan okuyarak başladı: siyasi muhalefetin varlığını tanımak ve tüm muhalifleri terörist olarak nitelememek. İkinci olarak, anayasal sürecin Suriye Ulusal Diyalog Kongresi’ne göre değil, BM’nin 2254 sayılı kararı doğrultusunda şekillenmesi gerektiğini ortaya koydu. Pedersen’in bu yoldaki üçüncü adımı, Astana garantörleri Türkiye, İran ve Rusya ile ABD, İngiltere, Fransa ve bazı Arap devletlerinin yer aldığı Küçük Grup’un görüşlerini dinlemekti. Dördüncü adımı ise ister komite üyelerinin özellikleri olsun, ister komitenin yapısı, usul kuralları ve toplantılarının yapılacağı yerle ilgili olsun, hem teoride hem de pratikte Cenevre sürecine ve 2254 sayılı kararın uygulanmasına bağlı kaldı.Komitenin üyeleri Pedersen, anayasa komitesini, kurallarını ve çalışma esasını belirleyen 2254 sayılı kararın birinci fıkrası üzerinde anlaşmaya varmak için Suriyeli tarafların veya dış faktörlerin bulunduğu başkentleri gezdi. Geçen hafta Ankara’da düzenlenen İran-Rusya-Türkiye üçlü zirvesi öncesinde komitede yer alacak 150 isim üzerinde mutabakat sağlanmıştı. Fakat komitenin oluşturulduğu haberinin resmi olarak Ankara veya Moskova’da değil New York’ta BM Genel Sekreteri Guterres tarafından ilan edilmesine karar verildi. Bunun sebebi de siyasi sürecin BM gözetiminde ve 2254 sayılı karar uyarınca yürütüleceğine vurgu yapmaktı. Komitenin çalışmalarına başlaması için usul kuralları üzerinde uzlaşı sağlanması gerekiyor. Bunun için Pedersen, önceki gün Şam’ı ziyaret ederek Suriye Dışişleri Bakanı Velid el-Muallim ile bir araya geldi. Diğer taraftan da hâlihazırda BM Genel Kurul toplantıları kapsamında New York’ta bulunan Suriye Müzakere Heyeti Başkanı Nasr el-Hariri ile iletişim kurdu. Pedersen, önceki gün New York’ta başlayan BM Genel Kurul toplantıları kapsamında bir dizi görüşmeler gerçekleştirdi. Bugün de Avrupa Birliği (AB) Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikaları Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini ile bir toplantı düzenleyecek. Pedersen çalışma takviminde ayrıca, İngiltere’nin talebi üzerine Perşembe günü Küçük Grup üye ülkelerin dışişleri bakanlarıyla bir araya gelecek. Şarku’l Avsat’ın edindiği bilgilere göre, Pedersen, komitenin “usul kuralları” belgesiyle ilgili istediklerini elde etti. Nitekim bu belgede “BM sözleşmesi, ilkeleri ve hedeflerini, Suriye ile ilgili tüm Güvenlik Konseyi kararlarını, Suriye Arap Cumhuriyetinin egemenliğini, bağımsızlığını, birliğini ve toprak bütünlüğüne güçlü bir bağlılığı” güvence altına alan bir dizi usule yer verilmekte. Komitenin çalışmalarında, 2254 sayılı karar uyarınca Suriye ulusal egemenliğine tam saygılı bir şekilde BM gözetiminde serbest ve adil seçimler yapılması için yeni anayasanın zaman çizelgesi ve taslağını hazırlamak da dâhil, Suriyeliler arasındaki müzakereleri kolaylaştırmak için 2254 sayılı kararı temel alma yönünde bir istek var. Bunun yanı sıra BM’nin katkı sunduğu ve Soçi’de yayınlanan 12 maddelik siyasi çözüm ilkelerinin de komite çalışmalarında göz önünde bulundurulması bekleniyor. Bu maddeler genel olarak ordu ve güvenlik güçlerinin yapısında düzenlemelerin yapılmasını ve insan haklarına saygının korunmasını güvence altına almayı hedefliyor.Suriye muhalefetinin Anayasa Komisyonu üye listesi açıklandı