Cumhurbaşkanı Abdulaziz Buteflikanın beşinci dönem adaylığından çekilmesi, Cezayir’i büyük bir krizden çıkardı. Zira kitlesel gösteriler sonrasında ülke patlama noktasına gelmiş, generallerin güvenlik ihlali uyarısı ile karşı karşıya kalmıştı. Fakat uzun bir yol haritasına bağlı bir geri çekilme Cezayiri bir dizi ciddi zorlukların önüne koymuş oldu. Bu, önemli ve kaderi konular etrafında isabetli ulusal uzlaşılara ulaşmaya yardımcı olan unsurların ve niyetlerin varlığını zorunlu kılmaktadır. Zira muhalefet bu yeni durumu, Anayasanın ihlali ve dördüncü görev süresinin örtülü bir şekilde uzatılması olarak değerlendirmiştir! Buteflikanın beşinci dönem için isteksiz olduğunu beyan eden açıklaması, 18 Nisanda yapılacak seçimlerin -yeni bir tarih konmadan- ertelenmesi ile sınırlı değil. Pek çoğu bu durumu, görev süresinin örtülü uzatılması olarak değerlendirdi. Gerçekten de açıklama uzun bir yol haritasını, yani İkinci cumhuriyeti veya yeni Cezayiri inşa etmesi beklenen kurucu bir konferansı öngörüyor. Siyasi ve parti güçlerinin dağılımını, generallerin etkisini, danışmanı olarak görev yapan ve Buteflika’ın kardeşi olan Said tarafından yönetildiği söylenen etkili güçlerin varlığını göz önünde bulundurduğumuzda, bu yılın sonuna kadar Buteflika’ın yol haritasında işaret ettiği gibi bir uzlaşıya çabucak varmak hiç de kolay değildir. Zira muhalefet bu yol haritasını ve iktidar ile diyaloga girmeyi reddetmiş ve gösterilerine devam etmiştir. Bu durum Cezayiri iki dönemecin önüne koymaktadır: Ya ikinci Cumhuriyeti inşa edecek yeni bir anayasa taslağının hazırlanmasına gidilmesi… Bu da ulusal bir uzlaşmayı gerektiriyor ve şu anda bu ortam mevcut değil. Ya da ülkeyi herkesin korktuğu “kanlı/kara on yıla” yeniden sürükleyecek çatışmalı ortama kayılması… İşler o derece karmaşık duruyor ki arabuluculuklarını ve parlak fikirlerini birçok uluslararası dosyada ortaya koyan Cezayirin kıdemli diplomatı Lahdar İbrahimi, önerilen "ulusal konferans"a başkanlık etmeyi iki neden öne sürerek reddetti. Birincisi, yeni durum katılımcılar arasında geniş bir fikir birliği gerektiriyor. İkincisini şöyle ifade etmiştir: “Ben 85 yaşında yaşlı bir adam ve eski bir bürokratım!” Lahdar İbrahimi, Buteflikanın yakın bir arkadaşıdır. Cezayirliler kendisine derin bir saygı duyuyor ve onunla iftihar ediyorlar. Onu bir savaşçı, sonra bir diplomat, bir büyükelçi ve bir arabulucu olarak tanıdılar, zor bir görevden diğerine geçerdi. Ancak kariyerine, en son Suriyede ve şimdi de kendi ülkesi Cezayirde olmak üzere çözümü imkânsız iki görevle son vermek istemiyor. Buteflikanın açıklamasında sözü edilen yol haritası, -iktidarda olduğu süre boyunca sahip olduğu fikir ve öneriler olup olmadığına bakılmaksızın- “devletin dönüşüm süreci” olarak adlandırılabilecek yeni sistemin temelini oluşturacak her türlü reformu araştırmak, hazırlamak ve kabul etmek için bağımsız bir “ulusal konferans " oluşturulması çağrısı yaptı. Dolayısıyla devletin dönüşüm süreci, yeni Cezayirin temellerinin atılması, rejim ve makamların eylem kurallarının belirlenmesi anlamına geliyor.  Ancak 20 yıl boyunca2013ten beri hastalık nedeniyle ayağa kalkamayan tek bir cumhurbaşkanı tarafından yönetilen ve başkanlık yetkilerini perde arkasından kullanan askeri, partizan ve mali güçlerin olduğu bir ülkede uzlaşıya dayalı bağımsız bir “ulusal konferans " inşa etmek kolay olmasa gerek. Zira Buteflika, ulusal konferansın Cezayir toplumunun tüm taraflarını ve mezheplerini temsil etmesi bakımından adil olmasını istedi. Bu konferans esasında kapsamlı bir kurucu meclis olacak. Lahdar İbrahimi bu meclisi kurmanın zor olduğunu biliyor, başta Buteflikanın eski yol arkadaşları arasında olmak üzere son iki hafta içinde ortaya çıkan bölünmeler de zaten bunun zorluğunu ortaya koyuyor. Bu arada seçimleri denetlemekten kaçınmakla tehdit eden Barolar Birliği gibi etkili güç merkezleri ortaya çıktı. Buteflikanın cumhurbaşkanı rolünü üstlenebileceğini gösteren herhangi bir sağlık raporu sahtekârlığına karşı uyarıda bulunan doktorları da unutmamak gerekir. Ayrıca, Cezayirli halkının yüzde 70ni oluşturan genç göstericiler var. Buteflikaya karşı seçime girmek için Anayasa Komitesine adaylık başvuruları yapan 20 siyasi şahsiyetin varlığını da burada zikretmek gerekir. Sonra, bu “ulusal konferans"ı oluşturacak kişiler nasıl seçilecek, hangi temel ve kriterlere dayanacak? Daha karmaşık ve zor olan, daha fazla zaman gerektiren bir şey daha var, o da Buteflikanın ‘Cumhuriyeti yeni neslin ellerine veren’ şeklinde ifade ettiği yeni anayasayı geliştirmek zorunda olan bu konferansın görevleri ne olacak? Yeni Cezayir’in ortaya çıkmasını sağlayacak kapsamlı bir Kurucu Meclis inşa etmek, özellikle de “kara on yıl” olarak adlandırılan bir dönemin yarattığı sıcak güçlerin baskısı altındayken kolay olacak mıdır? Bilindiği gibi “kara on yıl”,  İslamcıların bir zafer kazanmaya başladığı seçimlerin iptal edilmesinin ardından 1991 yılında patlak veren ve 200 binden fazla insanın öldürüldüğü iç savaş yıllarıdır. Buteflikanın ortaya koyduğu yol haritası, yeni bir anayasa ve yeni bir cumhuriyetin kurulması, refahın adil dağılımı ilkesine dayanan yeni politikaların inşa edilmesi, ötekileştirme ve dışlamanın ortadan kaldırılması, yolsuzlukla mücadele edilmesi çağrısı yapıyor. Bütün bunların pratik anlamı, Cezayirdeki mevcut durumun tüm bu reformlardan yoksun olduğudur. O zaman şu basit soruya cevap verilmelidir: Buteflika neden bu reformları iktidarda kaldığı 20 yıl boyunca gerçekleştirmedi? Daha zor olan soru şu ki: ülkeyi tüm bu reformlara gerçekten ihtiyaç duyar hale getiren siyasi, askeri ve finansal güçlerin yönetimde olduğu bir toplumda, “kurucu meclis” bu reformları nasıl yapabilir? Ayrıca, bu anayasa hakkında halk referandumu düzenlemek mümkün olabilecek mi? Ertelenen cumhurbaşkanlığı seçimleri ne zaman yapılacak? Bu seçimleri denetlemek için bağımsız bir komite henüz kurulmadı. Uluslararası düzeyde en başarılı tecrübelerden ilham alınarak özel bir yasal metinle bu mekanizmaların belirlenmesi gerekmektedir. Peki, tüm bu kararları ve eylemleri gerçekleştirmek için karar verici kim olacak? Seçimlerin yapılmasını denetleyen bir "Yeterlilikler Hükümeti”nin oluşturulması da dâhil olmak üzere bütün bunların bir yıl içerisinde gerçekleşmesi öngörülüyor. Cezayir sokaklarında gösterilere devam edenler şüphe duymakta haklılar, zira tüm bu adımlar, Buteflika’nın dördüncü döneminin üstü kapalı bir şekilde uzatılması anlamına gelmektedir!  Bu bağlamda, haber ajansları muhalif güçlerin şu demecini paylaştılar: Cezayirde görev süresi beş yılsa, yeni Cezayir için Buteflika tarafından belirlenen program da beş yıl gerektirebilir. Bu durum, yol haritasının bir reform için değil, bilakis seçim süreci olmadan beşinci dönemi elde etmek için konduğu anlaşılır!